مروری برآخرین وضعیت تولید جهانی آبزیان

علی کریمی کارشناس تکثیر و پرورش آبزیان

مقدمه: در حالیکه ذخایرآبزیان  دریایی  به شدت رو به کاهش است لیکن در مقابل آن  تقاضا برای مصرف غذاهای دریایی بطور فزایند های رو به  افزایش  است و این  چرخش ذایقه به سمت مصرف غذاهای دریایی  موجب گردیده است تا عرضه کنندگان این نوع غذاها  به دنبال ایجاد تنوع غذایی باشنند که در نتیجه آن صید و  مصرف  انواع آبزیان نیز بالا رفته است  و این افزایش علاقه بر  سرعت رشد بازار غذاهای دریایی   افزوده   است بطوریکه آبزی پروری به یک صنعت عمده تجاری در تولید غذاهای دریایی تبدیل شده است .غذاهای  تهیه شده از آبزیان از منابع  دریایی و آبزیان آب شیرین  تامین می شود .

مقایسه بین  تولیدات آبزی پروری و صید از دریا

 آخرین آمار رسمی   تولیدات جهانی  که از سوی سازمان خواربار جهانی (فائو) منتشر شده است مربوط به سال 2004 میلادی است که دراین مقاله از آمار همین سال استفاده شده است.

 در حالیکه صید از منابع دریایی رو به کاهش است تولید از طریق ابزی پروری روند افزایشی را طی می کند. از سال 1989 به بعد با فشار بر ذخایر طبیعی، صید از دریا رو به نقصان نهاده و در مقابل آن  از سال 1996 تولید از طریق آبزی پروری افزایش یافته است بطوریکه در حال حاضر از مجموع 156 میلیون تن  تولیدات ابزیان 5/96 میلیون تن و به عبارت دیگر 62% سهم صید از منابع دریایی است و  سهم آبزیان پرورشی نیز 5/59 میلیون تن است که 48% تولید رابه خود اختصاص داده است

سیر تحول  تولیدات آبزی پروری

رشد سالیانه آبزی پروری طی سالهای 1962 تا 1990 رقمی برابر 1/3% بوده است که با رشد آبزی پروری طی سالهای 1992 تا 2004 به عدد 1/7 % رسیده است و سازمان فائو پیش بینی کرده است که با این روند رشد  50 درصد  سهم تولیدات آبزیان در سال 2012 مربوط به آبزیان پرورشی خواهد بود  که تولیدی معادل 90 تا 100 میلیون تن را در سال   به خود اختصاص خواهد داد.

میزان تولید و ارزش هریک از آبزیان  پرورشی گروه بندی شده طی سال 2004

درصد سهم	میزان تولید (تن)	منبع صید
51%	30219472	گونه های دریایی
6%	3392449	گونه های آبهای لب شور
43%	25796523	گونه های آب شیرین
100	59408444	کل

سهم ،میزان و ارزش هر یک از گروههای آبزیان

ارزش هرکیلوبه دلار	درصد ارزش	سهم از کل صید	گونه های آبزیان
42/3	7%	2%	ماهیان دریایی
93/2	12%	5%	ماهیان مهاجر به دریا
03/1	35%	40%	ماهیان آب شیرین
49/0	10%	23%	گیاهان دریایی
74/0	14%	22%	نرم تنان
90/3	20%	6%	سخت پوستان
26/3	2%	1%	سایرآبزیان

ارزش هریک از گونه های آبزیان در غذاهای دریایی

گونه های دریایی                                  35/1 دلاردر هر کیلو                   

             گونه های آبشیرین                               96/0

             سخت پوستان                                     90/3

علی رغم اینکه سهم سخت پوستان از مجموع تولیدات آبزیان 6 در صد است لیکن از نظر ارزش و قیمت 20در صد از ارزش کل را دارا هستند.

کشورهای عمده تولید کننده  آبزیان پرورشی

کشور چین با تولید 3/41 میلیون تن انواع آبزیان پرورشی در راس کشورهای تولید کننده قرار داردو 70در صد تولید جهانی مربوط به این کشور است و 30 در صد از تولیدات خودرا نیز صادر می کند.در رتبه های بعدی کشورهای هند، فیلیپین،اندونزی،ژاپن،ویتنام، تایلند،جمهوری کره،بنگلادش و شیلی قراردارند.

گونه های عمده پرورشی

 از نظر دسته بندی آبزیان عرضه شده به بازار مصرف ، آبزیان پرورشی به 23 گروه عمده تفسیم میشوندکه شامل آبزیان دریایی ( ماهی ،صدف ، میگو، گیاهان دریایی ، نرمتنان و سخت پوستان) و اب شیرین (کپورماهیان،قزل آلا،کیاهان و جلبکها،تیلاپیا)  می باشند

گروه بندی آبزیان پرورشی به ترتیب میزان تولیدجهانی

میزان تولید (تن)	نوع آبزی پرورشی	ردیف
4519701	جلبکهای قهوه ای	1
4429337	اویستر	2
3876868	کپورنقره ای	3
3879292	کپورعلفخوار	4
3387918	کپورمعمولی	5
2860152	صدفها	6
2605107	گیاهان آبزی	7
2101688	کپور سرگنده	8
1949758	کپور کاراس	9
1925082	ماهیان آب شیرین	10
1495744	تیلاپیا	11
1397660	جلبکهای قرمز	12
1386382	میگوی وانامی	13
1244637	ماهی آزاداقیانوسی	14
1126159	اسکالوپ	15
1065191	نرم تنان دریایی	16
761123	کپور هندی	17
721793	میگوی مونودون	18
516869	سیم چینی	19
504876	قزل آلای رنگین کمان	20
415749	خرچنگ چینی	21
238637	مارماهی ژاپنی	22
168650	سوف چینی	23

.رنگ قرمز آبزیان دریایی

رنگ سیاه آبزیان آب شیرین

میزان تولیدات گونه های مختلف آبزیان

گونه های دریایی                           20166521تن

گونه های آب شیرین         23511852تن

گروه بندی آبزیان پرورشی به ترتیب میزان ارزش

اررش هرکیلوبه دلار	ارزش کل	نوع آبزی	ردیف
53/3	4899457	میگوی وانامی	1
25/3	4085052	ماهی آزاداقیانوسی	2
68/4	3376178	میگوی مونودون	3
83./0	3299746	کپورنقره ای	4
97/0	3272177	کپورمعمولی	5
81/0	3149534	کپورعلفخوار	6
61/0	2749837	جلبکهای قهوه ای	7
42/1	2741349	ماهیان آب شیرین	8
66/0	2693147	اویستر	9
78/0	2219537	صدفها	10
5	2079459	خرچنگ چینی	11
86/0	1807357	کپور سرگنده	12
34/3	1687630	قزل آلای رنگین کمان	13
06/1	1584357	تیلاپیا	14
96/0	1418302	اسکالوپ	15
26/1	1371772	کپور کاراس	16
96/0	1338995	جلبکهای قرمز	17
70/6	1129865	سوف چینی	18
41/0	1056946	گیاهان آبزی	19
30/1	990242	کپور هندی	20
14/3	749346	مارماهی ژاپنی	21
15/1	594506	سیم چینی	22
55/0	584576	نرم تنان دریایی	23

در این میان میگو 5 در صد از کل تولیدات آبزیان را به خود اختصاص داده است و از مجموع آبزیان پرورشی سهم میگو 10 در صد می باشد. و در  گروه بندی آبزیان میگو های  پاسفید غربی (وانامی )  و مونودون در رتبه های 13 و 18 جدول قرار می گیرند.  از نطر قیمت و ارزش نیز میگوی وانامی در رتبه اول و میگوی مونودون در رتبه سوم جدول قرار دارد.در واقع 17% ارزش تولیدات آبزی پروری به میگو اختصاص دارد   که 30% کل ارزش تولیدات آبزیان می باشد .

نتیجه گیری:

میزان و ارزش آبزیان

گونه های دریایی 27184128 تن هر کیلو 35/1 دلار

گونه ها آب شیرین 21595239 تن هر کیلو 96/0 دلار

 طی 10سال گذشته آبزی پروری به سرعت رشد کرده و به سوی یک صنعت تجاری به پبش می رود و  در حال حاضر رشد سالیانه آن   1/7 در صد  است یعنی از 20 میلیون تن تولید سال 1992 به 60 میلیون تن در سال 2004 رسیده است.  آبزیان پرورشی دریایی نیز 51 درصد از کل تولیدات آبزیان  را  به خود اختصاص داده اند که  سهم آن بدون احتساب گیاهان و جلبکها   37 در صد می باشد.

جایگاه میگوی پرورشی در سبد غذایی خانواده های ایرانی

مقدمه  : آبزی پروری به اندازه فرهنگ بشریت عمر دارد. و قرن هاست که پروش ماهی در حال انجام است . پرورش ماهی در ایران نیز داری قدمت  قابل توجهی  است .

لیکن از عمر فعالیت پرورش میگو سال های چندانی نمی گذرد. آبزی پروری در تغذیه  انسان وایجاد اشتغال در جوامع توسعه یافته دارای اهمیت است . ودر جوامع کمتر توسعه یافته نیز در جهت بهبود تغذیه یک ضرورت محسوب می شود . در کشور ما امکان مقابله مصرف  گوشت آبزیان با سایر گوشت ها خیلی کمتر از سرانه مصرف جهانی است . و این فرهنگ شاید به اجداد ما برگردد. زمانیکه  امکانات حمل ونقل و نگهداری  سریع به شیوه امروزی  اصلا  وجودنداشت . بنابراین در آن زما ن  آبزی بصورت تازه قابل عرضه در مناطق دور از ساحل و منابع آبی نبود. و عمده مصرف کنندگان آن تنها ساحل نشینان بودند . و این یک امر طبیعی است که ساکنان دور ازاین  نواحی از گوشت جانوران خشکزی و دردسترس استفاده نمایند. و ساحل نشینان نیز به اصطلاح ماهی خور شوند. ولی امروزه به مدد امکانات و فراهم شدن شرایط لازم برای پرورش آبزیان در تمامی نقاط کشور گوشت آبزیان براحتی قابل عرضه به بازار است .

تامین پروتئین مورد نیاز جامعه یکی از اولویت های برنامه کاری  دولت ها است و به تبع آن  در کشور ما نیز در راستای همین هدف و با توجه به محدودیت ظرفیت تولید گوشت دام وطیور  ، در برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی تولید گوشت آبزیان به عنوان منبعی سرشار از ویتامین ها ، پروتئین ها و چربی های ضروری در دستور کار قرار گرفته است.

 فرهنگ سازی برای مصرف آبزیان به عنوان غذای سلامتی از وظایف رسانه های ملی است. و اختصاص یارانه برای تبلیغ و عرضه و مصرف گوشت آبزیان از ضروریات در تغذیه مردم کشور است. واینجاست که  نیاز به برنامه ریزی بلند مدت احساس می شود.

در حالیکه  سرانه مصرف کشور مالدیو 156 کیلو گرم است . و در کشور اسپانیا با سرانه 41 کیلو گرم یک روز مشخص را به عنوان جشن ماهی خوری برگزار می کنند. کشور ایران علی رغم  دارا بودن 440 منبع آبی  و حدود 70میلیون نفر جمعیت د ارای 5 کیلو گرم مصرف سرانه است . مردم ما با فوائد گوشت آبزیان کمتر آشنا بوده و صرفا به آبزیان  به عنوان خوراکی فصلی و مقطعی نگاه می کنند.

مسئولان می توانند علاوه بر فرهنگ سازی بنیادی با  قرار دادن مصرف آبزیان در برنامه های آموزشی جامعه فاصله موجود بین سرانه مصرف آبزیان ایران را با معادل جهانی و کشورهای پیشرفته دنیا کاهش دهند.

متو سط مصرف جهانی	کشورهای پیشرفته	افغانستان	ایران	اسپانیا	نروژ	ژاپن	مالدیو	نام کشور
15.4 کیلو	23 کیلو	100 گرم	5 کیلو	41 کیلو	50.2 کیلو	66.3 کیلو	156 کیکو	سرانه مصرف آبزیان

جدول 1 - مقایسه مصرف سرانه آبزیان در برخی از کشورها و متوسط جهانی

فواید گوشت آبزیان :

گوشت آبزیان در برگیرنده  بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی با ارزش است. و نسبت به پروتئین  جانوران دیگر از خواص بیشتری برخوردار است.

آبزیان با دارا بودن ویتامین های  A, B, D, E, k  و عناصری مانند فسفر و روی و کار آمدی آنها در کنترل بیش از 20 نوع بیماری نظیر درد مفاصل ، آلزایمر ، گواتر ، افسردگی ، ریزش مو ، مالاریا ، اختلالات رفتاری میتوان در برنامه غذایی خانوار قرار داد.

میگو مهمترین منبع سلنیوم است که مصرف 120گرم آن 81/7 در صد از نیاز روزانه بدن به این عنصر را تامین می کند . تحقیقات و آزمایشات جدید نشان می دهد ، رابطه معکوسی میان سلنیوم و شیوع سرطان وجود دارد . سلنیوم، DNA را ترمیم می کند و مانع از آسیب دیدن سلولها می شود و از تکثیر سلولهای  سرطانی جلوگیری می کند. مصرف مداوم ماهی و میگو در برابر سه نوع سرطان خون ، مغز استخوان و دستگاه لنفاوی ایمنی ایجاد میکند.

 کلسترول حاصل از  گوشت آبزیان به مراتب کمتر از سایر گوشت ها به ویژه گوشت قرمز است . چربی های اشباع نشده گوشت ماهی ، میگو و ساایر آبزیان از نظر سلامتی دارای ارزش خاصی برای انسان است.

در صد آب                در صد چربی                           درصد پروتئین          کالری

میگو            71                           1.3                                      22.8                        1058

ماهی تن   71                             4.1                                25.2                              1389

(جدول 2-  ترکیبات میگو و ماهی تن و ارزش غذایی آ نها )

هدف استفاده از انواع گوشت تامین پروتئین مورد نیاز بدن است . که گوشت آبزیان قادر به تامین آن است. ود رمقایسه با سایرگوشت ها از چربی کمتری برخوردار است . و از این نظر به عنوان غذای سلامتی مطرح است.

در میگو میزان اسید چرب اشباع که برای سلامتی مضر است صفر و اسید چرب غیر اشباع  و امگا 3 زیادی دارد که می تواند به کاهش کلسترول خون کمک زیادی نماید. کلسترو ل موجود در میگو باعث افزایش کلسترول خون نمی شود و اصولا آنچه کلسترئل خون را افزایش می دهد اسیدهای چرب اشباع است.

هیدرات کربن	چربی (گرم)	پروتئین (گرم )	کالری	نوع گوشت
5/1	8/0	1/18	91	میگو
--	5/2	19	104	ماهی
--	6/12	2/20	200	مرغ
--	2/18	7/18	239	گوشت گوساله
--	27	6/15	217	گوشت گوسفند

جدول 3-  مقایسه ترکیبات در 100 گرم گوشت گاو و گوسفند کم چرب و میگو

اسید چرب غیر اشباع چند ظرفیتی(گرم )	اسید چرب اشباع	کلسترول (میلیگرم)	نوع مواد
17/2	0	160	100 گرم میگو
2/0	16/1	235	1 عدد تخم مرغ حدود 50 گرم

جدول 4- مقایسه میزان کلسترول موجود در 100 گرم میگو و یکعدد تخم مرغ

آهن	فسفر	سدیم	پتاسیم	کلسیم	ویتامین ب12	ویتامین  ب6	ویتامین
6/2میلی گرم	166میلی گرم	140میلی گرم	220میلی گرم	63میلی گرم	2/3میلی گرم	1/0میلی گرم	9/0میلی گرم

جدول 5- میزان املاح و ویتامین های موجود در 100 گرم میگو 

میگو یک غذای اقتصادی :  

 بر خلاف پندار عامه مردم که میگو را غذای لوکس و گران قیمت می دانند . این آبزی در مقایسه باسایر گوشت ها اگر ارزانتر نباشد  گرانتر نیست .

به عنوان مثال مصرف گوشت  مرغ  برای خانوار مد نظر قرار دهید . که معمولا یک عدد مرغ با وزن 2/ 1  تا 5/1 کیلو برای 4 نفر مناسب است . که هزینه ای بالغ بر 23400 تا 29250 ریال در بر دارد د ر حالیکه از یک کیلو میگو  در اندازه 15 گرم و با قیمت 25000 ریال  که از آن اگر  غذاهای لوکس هم از قبیل انواع کبابها تهیه گردد . 6 تا 7 نفر می توانند استفاده نمایند. همچنین قابل توجه است که از گوشت میگو نیز می توان همانند سایر گوشت ها غذاهای متنوعی از قبیل ترکیب با پلوها ، استامبولی ، خورشت ، کتلت  و کوکو و 000 تهیه کرد . که در این حالت از یک کیلو میگو می توان  غذای 10نفر را تامین نمود . پس ملاحظه میشود  میگو نیز در صورتیکه در سبد مصرف خانواده ها قرار گیرد علاوه بر ارزش بالای غذایی از نظر هزینه نیز قابل توجه است .

بازار یابی میگوی پرورشی :

سالانه بالغ بر 7/3 میلیون تن میگو در دنیا عرضه میشود. و از این مقدار حدود 30 در صد میگوی پرورشی است. که سهم ایران از کل میگوی پرورشی کمتر از یک در صد است.

در حالیکه بازارهای اصلی واردات میگوی پرورشی اروپا ، امریکا و ژاپن  است . میگوی پرورشی ایران راهی به بازاز امریکا ندارد و ورود به بازارژاپن بسیار محدود است و بازار اصلی میگوی پرورشی ایران  اروپا است. که برای تجار ما بصورت یک بازار سنتی و محدود در آمده است.

با توجه به  افت شدید قیمتی  که طی سالهای اخیر نسبت به سال 79 بوجود آمده است ورود به بازارهای اصلی مصرف و رقابت با تولید کنندگان قدیمی یک ضرورت است. بنابراین تلاش برای عرضه میگو با قیمت پایین و یافتن بازارهای مصرف جدید خارجی و داخلی و ایجاد و ارتقای  فرهنگ مصرف  میگو در کشور از راه کارهای اجرایی برای رفع این مشکل است.

میگو در بازار داخلی :

میگو در بازار داخلی مصرف چندانی ندارد  . و علت آن پندار در بالا بودن قیمت میگو در مقایسه با میانگین در آمد سرانه است . از سوی دیگر هیچگونه تنوع و نوآوری در عرضه میگو در کشور وجود ندارد. ودر برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها ی توسعه پرورش میگو تنها بازارهای  خارجی مورد هدف بوده است و توجهی به بازار داخلی نشده است .  

برای رفع این مشکل راه حل زیر پیشنهاد میگردد:

-          تبلیغات وسیع رسانه ای و بکارگیری شیوه های ترویج فرهنگ مصرف آبزیان در کشور

-          اختصاص یارانه و جایزه به آن دسته از تولید کنندگانی که موفق به عرضه  میگوی پرورشی در داخل گردند

-          ایجاد تنوع برای عرضه میگو  در بسته بندی و اوزان کم در حد نیاز روزانه یک خانوار و با قیمت های متناسب با  درآمد افراد مختلف جامعه

-          عرضه میگومتناسب با سلیقه دهکی از جامعه که برای خرید میگو با قیمت های کنونی محدویتی ندارند 

-          ایجاد صنایع تبدیلی و تولید محصولات فرعی از میگو نظیر انواع غذاهای آماده و کنسرو شده ، کراکر ، چیپس و 000

-            توزیع و عرضه میگو به سازمان ها و اداراتی که دارای غذا خوری برای کارکنا ن خود هستند  و این موضوع می تواند بطور ماهیانه انجام شود

-          بجای ارایه بن و یا پاداش های غیر نقدی به کارکنان دولت در مقاطعی میگو توزیع شود

نویسنده : علی کریمی

منابع :

1-      هراجی اصفهانی ، مرتضی 0و  نظری ، علیرضا  

روش های طبخ میگو ، روابط عمومی شیلات ایران

2-      صالحی ، حسن 0ومیگلی نژاد ، ابراهیم (1380 )

اقتصاد آبزی پروری ،معاونت تکثیروپرورش شیلات

3-      شکوری ، مهدی  (1380 ) توسعه پایدارپرورش میگو درکشور

4-      مجموعه مقالات تخصصی آبزیان وسلامتی ، (1381 ) روابط عمومی شیلات ایران

5-      تصاویر از منابع اینترنتی

مروری بر وضعیت تولید جهانی میگو

ترجمه و تالیف: علی کریمی

کارشناس تکثیروپرورش ابزیان

مروری بر وضعیت تولید جهانی میگو

براساس آخرین آمار رسمی منتشر شده از سوی سازمان خواربار جهانِی (فائو) میزان تولید حهانی میگو در سال 2004 برابر 6 میلیون تن بوده است که از این میزان 5/2 میلوین تن سهم میگوی پرورشی است 

 و از این مقدار  سهم تولیدات میگوی پرورشی در بین مجموع آبزیان پرورشی 4 در صد  است . در سال 2004 آبزیان پرورشی با ارزش 3/70 بیلیون دلار 14 درصد ارزش تولید  را به خود احتصاص داده اند که تاقبل از  این سهم  آن تنها 4 در صد بوده است.

همانطور که اشاره شد میزان تولید حهانی میگو حدود 6 میلیون تن بوده است که 6.3 میلیون تن مربوط به صید از دریا و 5/2 میلیون تن نیز از طریق آبزی پروری بدست آمده است که به ترتیب سهم هریک از آنها 62 و 38 در صد  می باشد.

کشورهای عمده تولید کننده میگو ی پرورشی

10 کشور ی که در راس تولید کنندگان میگوی پرورشی قرار دارند 93 در صد تولید جهانی را در اختیار دارندکه  از این 10 کشور 7 کشور در آسیا قرار دارند در این میان کشور چین با 41 در صد تولید جهانی در راس قرار دارد .

10 کشور عمده تولید میگوی پرورشی و درصد سهم هر یک

درصد تولید	نام کشور
41	چین
17	تایلند
12	ویتنام
11	اندونزی
6	هند
3	بنگلادش،مکزیک وبرزیل
2	فلیپین و اکوادور

روند رشد میگوی پرورشی

تا قبل از سال 1980 رشد مزارع میگو بصورت سنتی بود و بعد ازاین سال رشد سریعی در این بخش مشاهده می شود که به سوی صنعتی شدن پیش رفت  این روند رشد  بین سالهای  1990 تا 1993 همزمان با بروز پاتوژنها و بیماری  کندتر شد و پس از باسازی مجدد با تمهیدات و استفاده از تکنولوژی های نو و حرکت بسوی توسعه پایدار بر رشد این صنعت افزوده شد بطوریکه از سال 2001 به بعد با رشد سریع ، 40 در صد از تولید جهانی میگو مربوط میگوی پرورشی بود  که این رقم  تا 50 در صد در سال 2006 قابل پیش بینی است.

ظهور و پیدایش بیماریها:

عدم کنترل و توسعه بی رویه  و بی توجهی به عوامل زیست محیطی ساحلی از قبیل تخریب مناطق تحت پوشش حنگل های حرا و پراکنش های اکولوژیکی و افزایش بار آلی آبهای ساحلی  موجب بروز پاتوژنها گردید و از سال 1990 بیماریها توسعه یافت. اهمیت و حفاظت از محیط زیست ساحلی و توجه به پراکندگی اکولوژیکی خطر تداوم بیماریها را کاهش می دهد محدودیت در نقل و انتقال جغرافیایی پست لارو به مناطق مختلف و  توجه به توسعه پایدار و برنامه ریزی شده در توسعه فعالیتهای پرورش میگو از جمله عواملی است که پرورش دهندگان میگو باید به آن توجه ویژه داشته باشند.

گونه های عمده میگوهای پرورشی:

از سال 2000 گونه ها ی میگوی  پرورشی به یکباره تغییر یافت و با رویکردی جدید  گونه های جدیدتری جایگزین گونه های قبلی شد . تا سال 2000 سه گونه عمده پرورشی شامل گونه هاس مونودون ، میگوی چینی و وانامی پیشتاز گونه ها ی پرورشی بودند و 87% گونه های پرورشی دنیا را شامل می شدند.  از سال 2004 به دلیل مقاومت بهتر گونه وانامی در مقابل بیماری لکه سفید و معرفی تکنیک های نو از قبیل سامانه های چرخش آب و مداربسته   تولید این گونه در آسیا آغاز گردید   بطوریکه میگوی وانامی جایگاه نخست را به خود اختصاص داد این روند تغییر در جدول بعدی کاملا" قابل مشاهده است که میگوی مونودون گونه بلامنازع سالهای گذشته را پشت سر گذاشته است

سهم هریک از گونه های پرورشی و مقایسه ان طی سالهای 2000 و 20004

در صد تولید		نام گونه
سال 2004	سال 2000
30	55	مونودون
2	19	میگوی چینی
58	13	وانامی
5	6	سایر گونه ها
3	4	موزی
1	2	متاپنئوس
1	1	ایندیکوس

مقایسه سامانه های مختلف پرورشی در دنیا

وضعیت توسعه	شرح	نوع سامانه
سنتی	تولید 50 تا 300 کیلو در هکتار در سال مساحت 1000 مترمربع تا 10 هکتار آبگیری جذرو مدی غذادهی از تولیدات اولیه استخر	گسترده
در حال کاهش	تولید 8/0 تا 2 تن در هکتار در سال مساحت 1000 مترمربع تا 10 هکتار آبگیری جذرومدی و پمپاژ غذادهی  غذای طبیعی و دستی	نیمه متراکم(خفیف)
درحال افزایش	تولید 2 تا5 تن در هکتار در سال مساحت 1 تا 10هکتار آبگیری با  پمپاژ غذادهی فقط مصنوعی	نیمه متراکم
با توسعه اندک	تولید 6 تا 8 تن در هکتار در سال مساحت 5/0تا4 هکتار آبگیری با پمپاژ هوادهی : کم غذادهی  فقط غذای مصنوعی	نیمه متراکم (شدید)
در حال افزایش	تولید 8 تا 12 تن در هکتار در سال مساحت 5/0تا2 هکتار آبگیری با پمپاژبدون چرخش آب هوادهی : مداوم غذادهی  فقط غذای مصنوعی	متراکم
در حال افزایش	تولید 15 تا 30 تن در هکتار در سال مساحت 25/0 تا1 هکتار آبگیری با پمپاژ با و یا بدون چرخش آب هوادهی : مداوم غذادهی  فقط غذای مصنوعی	فوق متراکم

مدل های توسعه پرورش میگو

وضعیت	شرح فعالیت	نوع فعالیت و کشورهای در حال اجرا
قابل اجرا در کشورهایی  که موافق با پرورش سنتی هستند	در اندازه های خرد و هزاران مزرعه،استفاده از برنجزارها و اراضی کشاورزی،بصورت سنتی درآسیا ،عرضه در بازار داخلی و بدون بهم پیوستگی	خانوادگی هند،اندونزی،بنگلادش،ویتنام و...
اخیرا" مدلهای  جدیدتر در حال افزایش است	ساختار فامیلی ولیکن نه چندان شدید استخرهای 5000 مترمربعی صید از طریق جمع آوری و با کنترل و تعویص آب کم بهم پیوسته	روستایی هند ف اندونزی ،چین و...
قابل اجرا در کشورهایی  که دارای ساختار پرورش سنتی نبوده با بخش های بهم پیوسته	مزارع با اندازه متوسط و نیمه متراکم خفیف(در حال کاهش) در حال توسعه به سمت متراکم کنترل و تعویص آب کم بهم پیوسته و یا مستقل	نیمه صنعتی امریکای جنوبی ،کالودونیا ،برزیل
تماما" با مدیریت مستقل و گرایش شدید به کنترل کیفیت	مزارع با اندازه بزرگ ،نیمه متراکم و متراکم تا فوق متراکم کنترل کیفیت و مدیریت مستقل	صنعتی امریکای مرکزی،ماداگاسکار،موزامبک، آسیا

ترجمه و تالیف: علی کریمی

کارشناس تکثیروپرورش ابزیان شیلات هرمزگان

منبع:

RECENT HISTORY OF WORLD AQUACULTURE AND SHRIMP CULTURE

Conakry (Guinea), 6 – 8 June 2006

آینده پرورش میگو

آینده میگو

مقدمه:

در تجارت آبزیان میگو یکی از با ارزش ترین و عمده ترین  محصولات دریایی بشمار میرود . بطوریکه نه تنها برای تولید کنندگان در درجه نخست اهمیت  قرار دارد بلکه برای عمل آوران ، بازرگانان ، توزیع کنندگان ، خرده فروشان  ، رستوران داران ومصرف کنندگان نیز حایز اهیمت است . میگو در مصرف جهانی دارای اهمیت بوده و مصرف کنندگان ازخورد ن  میگو ها ی پرورشی و دریایی  لذت میبرند  عمده میگو ی تولید شده در آسیا به بازارهای مصرف  جهانی عرضه میشود و این موضوع می تواند پشتوانه محکمی برای صنعت پرور ش میگو درآسیا و امریکای جنوبی و مرکزی باشد . وسیله معاش و اشتغال میلیونها واحدهای کوچک فراهم شده است

میگو بطور عمده در آسیا تولید میشود و کشور چین به تنهایی یکی از  بزرگترین  تولید کننده و صادر کننده  در این بخش محسوب میشود . اگرچه حجم تولید میگو رو به افزایش است  ولی از نظر قیمت با کاهش مواحه می باشد. نوسانات حجم تولید سالیانه همراه با بازتاب های تغییرات قیمت موجب توسانات در بازار  عرضه و تقاضا شده است .

از طرف دیگر کیفیت و ایمنی تولید نیز در این موضوع نقش عمده ایفا می نماید .  و نیازمندی  و مقبولیت کشورهای وارد کننده نیز باید مورد توجه قرار گیرد . در این خصوص نه تنها  به بازار کشورهای وارد کننده عمده  از قبیل امریکا و اتحادیه اروپا بلکه باید به  بازارهای منطقه ای  و محلی نیز توجه کافی شود . از چالش های مهم  در این بخش در ارتباط  با تضمین عدم باقیمانده ها ی آتنی بیوتیکی و مواد شیمایی در میگو است .  تولید کنندگان در جهت مقابله با این چالش بهبود عملی اصلاح تولید  و پایدار ی و سازگاری تولید با محیط زیست مد نظر قرار داده  و موفقیت هایی نیز بدست آورده اند .  و گواهینامه ها ی مربوطه را در این زمینه  اخذ می نمایند .

از دیگر پی آمدها باید به موضوع تغیر در تولیداز گونه ای  به گونه دیگر اشاره نمود  که اساس  آن تفاوت درقیمت و مقاوم به برخی از بیماری ها در گونه های مختلف است . 

قانون آنتی دامپینگ  وممنوعیت  واردات میگو و فرآورده های مربوطه  که روش  صید آنها موجب صدمه دیدن گونه های لاک پشت می گردند،  از جمله مشکلات دیگری است که بر سر راه بازار میگو وجودارد

خلاصه وضعیت کنونی پرورش میگو بشرح زیر است:

افزایش تولید طی سه دهه  سالهای 80 19، 1990 و 2000

کاهش قیمت فروش برای تولید کنندگان  

افزایش هزینه های غذا  ، انرژی  و منابع مالی

جایگزینی گونه  monodon  با  vannamei

بیماری های جدید و تاکید بر پیشگیری

کاهش قیمت  توام با مشکلات دسترسی به بازار  و اعمال قانون آنتی دامپینگ

کیفیت و نگرانی های ایمنی ناشی از باقیمانده های شیمیایی و آنتی بیوتیکی

بهبود فن آور ی تولید و بهره  وری

تطابق تولید با مدیریت مناسب پرورش  و اخذ گواهینامه های پرورش زیستی و اکولوژیکی  و ارگانیک و سازگار با مجیط زیست و قابلیت ردیابی

جستجو برای بازارهای جدید  منطقه ای و داخلی

نمودارروند تولید میگوی پرورشی در آسیا طی سالهای 1985 تا 2008 

افزایش تولید در سال 2000

•  تولید میگو با گونه (monodon)در  آسیا تا اواسط سال 1990 افزایش یافته و  سپس به علت بیماری های ویروسی تثبیت شد
• از اواخر سال 1990 افزایش تولید ناشی از ورود گونه جدید   و استفاده از فناوری های بالا  بوجود آمد .
• در کشور چین توسعه پرورش در آبهای لب شور و آبهای داخلی موجب  دست یابی به  سایز مناسب برای بازار داخلی  گردید .
• در کشور تایلند پشتیبانی از فروش عمده گونه وانامی و تکنوژی جدید و فرآوری برای صادرات و مصرف داخلی موجب افزایش تولید گردید .
• در کشور اندونز ی سرعت توسعه ناشی از تغییر وضعیت پرور ش به روش متراکم و  حذف تعرفه تجاری بوجود آمد
•  در کشور ویتنام پشتیبانی قوی دولت ، اجازه فعالیت  رسمی برای تولید گونه  vannamei موجب  رشد صادرات  شده است
• کشورهای هند و فلیپین به دلیل استفاده از گونه مونودون و مشکلات بیماری منحصر بفرد این گونه در رکود تولید بسر برده ولی در حال تغییر گونه می باشند .

مقایسه تولید جهانی میگو  بر حسب گونه طی سالهای1990 تا 2008

میانگین قیمت عمده فروشی برای میگو وارداتی به ایالات متحده آمریکا 2008-2000

از عوامل اصلی که موجب افزایش هزینه های تولید میگوی پرورشی میشوند به موارد زیر می توان اشاره نمود :

ü     افزایش قیمت انرژی از سال 2007 به بعد

ü     افزایش قیمت مواداولیه غذای میگو از قبیل پودر و روغن ماهی و غلات

ü     افزایش هزینه تامین منابع مالی و اسناد اعتباری

ü     نوسانات نرخ ارز و دلار

ü     کاهش تقاضا

تجارت میگو

• افزایش تقاضای جهانی برای غذاهای دریایی برای بلند مدت  روند مثبتی است
• تقاضای  های جدید در آینده به سمت  آبزی پروری است
• هنوز هم میگو در بین محصولات دریایی  از ارزش تجاری برخوردار است ولی قیمت آن چندان افزایش پیدا نخواهد کرد
• سبقت جویی میگو در مقایسه با محصولات دریایی و دیگر منابع پروتئینی  به دلیل  تصور غذای لوکس  و اهمیت آن در منوی غذای رستورانها کماکان بقوت خود باقی است
• دارا بودن ارزش افزوده بالا به دلیل برخورداری از سریعترین رشد و بالاترین ارزش برای بخش صادرات

مسائل در حال ظهور

• تمرکز بر بازارهای داخلی و منطقه ای و در حال رشد و توجه  کمتر به بازارهای  اتحادیه اروپا ، ژاپن و امریکا
•  گونه های جدید نیز بیماری به همراه خواهند داشت  راه حل در تغییر گونه ها نیست بلکه :
  • توجه بیشتر به موارد پیشگیری  
•  تحقیقات بیشتری انجام شده و دولت ها پشتیبانی کنند
• استفاده از مولدین عاری از بیماری  SPFا
• اعمال مدیریت اصولی و  صحیح در پرورش میگو
• اخذ گواهینامه های مدیریت زیستی و قابلیت ردیابی محصول
• سازماندهی تولید کنندگان در دسته ها و خوشه های کوچک
• تمرکز بیشتر در بازاریابی و توجه به نیاز بازاروکاهش  در تولید ، و توجه به چرخه تولید یکنواخت

تمرکز بر بازارهای  منطقه ای قوی و محلی

• مصرف غذاهای دریایی جهان از 11 کیلوگرم در سال 1970در حال حاضر به 17 کیلوگرم افزایش یافته و همچان در  اتحادیه اروپا و امریکا در حال رشد است
• مصرف سرانه  میگو در  ایالات متحده آمریکا از1.5تا2.2 کیلوگرم در سال 2000  به مصرف 650000تن در سال افزایش یافته است  و در ژاپن مصرف سرانه 3 کیلوگرم است  
• جستجو برای بازارهای جدید همچون بازارهای سنتی با مشکلاتی از قبیل قیمت و مشکلات دسترسی به بازار همراه است
•  پس از ممنوعیت صادرات چین به  ایالات متحده آمریکا از اواخر 2007 صادرات این کشور کاهش یافت . بازارقوی داخلی درا ین کشور وجوددارد و میگو به  قیمت خوب ($ 3.7/kg) فروخته میشود و چین می تواند تبدیل به وارد کننده طی 5 سال اینده شود   (مصرف میگو در سال 2005 در این کشور 833،000 تن بوده است  )
• قیمت مصرف داخلی در مالزی ، تایلند و اندونزی   3تا5 دلار در هر کیلو میباشد.
• توجه کشورهای ایالات متحده ، اتحادیه اروپا و استرالیا به مزایای سلامتی با خوردن غذاهای دریایی موجب ترویج و ایجاد  ارزش افزوده  در محصولات دریایی شده است  .
• در برزیل مصرف داخلی از 10 به 60-70 درصد طی 5 سال اخیر افزایش یافته. این موضوع  در حال حاضر در آسیا نیز در حال  اتفاق است
• جستجو برای بازارهای جدید  از قبیل کره ، هنگ کنگ ، روسیه ، اوکراین ، خاور  میانه ،  امریکای جنوبی وهدایت بازار در این کشورها  از خرده فروشی سنتی به سمت بازارهای مدرن در حال اتفاق است

چالش های جدیدی برای تولیدکنندگان

• استحکام شبکه های توزیع و خرده فروشان
• تولید کنندگان کوچک که بصورت انفرادی باقیمانده اند
• اقتصادی نبودن واحدهای کوچک در ارتباط با تولید و بازار یابی
• الزامات وقوانین جدید  واردات (از قبیل کیفیت / ایمنی)
•  قابلیت ردیابی  محصول
• استاندارد های خصوصی
•  صدور گواهینامه
•   مدیریت ریسک  برای خریداران  خریداران در قبال  کاهش عرضه

مشکلات و محدودیت در صدور گواهینامه  برای واحدهای خرد :

• مقیاس کوچک مزارع و تعدد و پراکندگی  آنان
• عدم امکا ن ثبت  رسمی واحدهای خرد
•   ارزش کل و حجم تولید ممکن است هزینه های صدور گواهینامه را پوشش ندهد
• کاهش و یا عدم انگیزه  جذب  بازار برای تولیدات مزارع خرد
• قابلیت ردیابی ئتولیدات مزارع خرد  در بازارهای بزرگ و مجتمع مشکل است
• ممکن است از طریق واسطه ها محصول به بازارهای اختصاصی محلی راه یابد
• روابط اعتباری بین معامله گران
• ممکن است گروههای تولید کننده قابلیت سازماندهی نداشته باشند
• حجم داد و ستد اندک در مزارع فردی

آیا راهی  برای کمک به واحد های کوچک در زنجیره بازار مدرن و تجارت وجود دارد؟

• . بله ، فعالیت های مثبت انجام شده اخیر می تواند موجب مزایای مثبت .برای این گروه باشد  
• پرورش دهندگان خرد  به دو گروه تولید کننده تقسیم میشوند  ( گروههای که دریک منطقه جغرافیایی خاص قرار  دارند و یا منبع تامین آب آنان یکی است )

-        فراهم کردن گواهینامه های گروهی  بجای انفرادی

-        اقتصادی کردن تولید از طریق بازاریابی و خرید فله ای 

-        تسهیل در ارتباطات و گسترش آن

-        تسهیل در مدیریت بهتر مزارع

-        تسهیل در سازماندهی بازار

-        هدایت مزرعه داران خرد به سمت  خدمات و سیاست ها حمایتی دولتی

o       دسترسی به بازارها و نمایشگاههای  داخلی

نگاهی به آینده

v    پیش بینی میشود تا سال 2030 به 40 میلیون تن محصولات شیلاتی  نیاز باشد

o       نقش میگو در این میان قابل اهمیت است

o       تداوم بازرگانی محصولات دریایی بعنوان یکی از کالاهای قابل داد وستد وجود خواهد داشت

o       تولید کنندگان عمده مربوط به کشورهای آسیایی ، امریکای جنوبی و مرکزی و افریقا می باشد

v    طی سال های 2010 تا 2030 اتفاق خواهد افتاد .

o       توسعه استفاده از میگو های مولد عاری از بیماری خاص  

o       پیشگیری از بیماریها

o       بهره وری بالاتر

o       کاهش هزینه ها

o       اما همچنان قیمت پایین

o       توسعه بازار

o       ولی نیاز به نوآوری های تکنولوژیک  از طریق تحقیق و توسعه وجود دارد

o       سهم پایین تر تولید میگو نسبت به معاملات  امروزدر بازار جهانی و بیشتر برای مصرف داخلی کشورها تولید میشود 

o       تمرکز بیشتر  بروی افزایش بهره وری و کاهش هزینه

o       ساختار صنعت : باقیماندن واحدهای خرد در کنار مزارع بزرگ با بهبود شرایط مدیریتی

o       تمرکز بر روی مسایل جدید زیست محیطی (گرمایش جهانی )

o       مسائل اجتماعی و  مشارکت سرمایه گذاران در توسعه صنعت

نتیجه گیری :

v    میگو همچنان یکی از کالاهای داری اهیمت در بازرگانی است

v    تمرکز قوی تر به  بازار و توسعه تولید در مقایسه با وضعیت جاری  و با توجه به اینکه همپای  میگو ی پرورشی  میگوی  صید  شده   از طبیعت نیز به بازار عرضه میشود

v    تنوع بخشی بازار میگو ی پرورشی در جهت هماهنگ ساز ی قیمت ها  با توجه به اینکه میگوی صید شده از دریا بیشتر مورد هدف بازارها می باشد

v    اصلاح و بهبود رقابت در مزارع خرد از طریق  ساماندهی واحدهای کوچک بهره وری جدیدو بیشتر  از طریق موارد زیر قابل حصول است  :

o       پژوهش در پیشگیری از بیماری و بهبود وضعیت غذا

o       توسعه استفاده از میگو های مولد عاری از بیماری خاص SPF))

o       شیوه های مدیریت بهتر و صدور گواهینامه

v    پایداری  حفظ کیفیت و ایمنی  بستگی به موارد زیر  دارد:

o       اعمال شیوه های مدیریت بهتر

o        صدور گواهینامه

o        قابلیت ردیابی الزامی و اجباری  برای مقاصد  تجاری

v    نگرانی های زیست محیطی و گرم شدن جهانی

v     تاثیرات اجتماعی و سرمایه گذاران

 علی کریمی

منبع :

The FUTURE OF SHRIMP

AUDUN LEM, FAO

FAO-MOA-INFOFISH SHRIMP CONFERENCE

GUANGZHOU 6-7 NOVEMBER 2008

پرو رش میگو ی گونه وانامی در هرمزگان

اشاره :

علی رغم اینکه  گونه  وانامی  برای اولین بار توسط موسسه تحقیقات شیلات ایران درسال  1384 جهت انجام کارهای پژوهشی به ایران معرفی گردید. و استانهای خوزستان و بوشهر  از سالیان گذشته و مزارع چابهار از سال 87 مبادرت به پرورش این گونه نمودند  . استان هرمزگان به دلیل دسترسی آسان به زیستگاه طبیعی میگوی ایندیکوس و وفور مولدین  مورد نیاز مراکز تکثیربرای تولید لارو گونه بومی  و از همه مهمتر عدم مواجه با بیماری لکه سفید میگو،  تا قبل  از سالجاری توجهی به این گونه نداشتند  . اجرای طرح آزمایشی  پرورش گونه وانامی در سطح 20 هکتار در  یکی از سایت های منفرد  وعلاوه بر آن  عدم تکافوی    لارو تولیدی  گونه سفید هندی  در اواخر دوره پرورش  جرقه ای شد تا  پرورش گونه وانامی  مورد اقبال پروش دهندگان هرمزگانی قرار گیرد  و بدون برنامه ریزی قبلی  و از آنجاییکه یکی از مراکز تکثیر با هدف تامین لارو مورد نیاز مزارع چابهار  اقدام به ورود مولدین از هاوایی و استان گلستان نموده بود   بخشی از لارو تولیدی و بدون رعایت تقویم زمانی  درسطح 149 هکتار از  مزارع پرورش میگو ی سایت تیاب  با استفاده از غذای مزرعه ساز  ذخیره سازی  شد .

مقدمه :

تاریخچه آبزی پروری در سطح جهان نشان می دهد که استفاده از گونه های غیر بومی  پربازده  در جهت  افزایش تولید مسبوق به سابقه  است .  که از جمله آن  جهان شمول شدن پرورش  گونه وانامی  در کشورهای پیشرو  پرور ش میگو  می باشد . در راستای  تنوع گونه ای و استفاده از گونه ها ی پربازده  و" علی رغم  برخی مزیت های گونه بومی   وتاکیدو مخالفت  با ورود گونه غیربومی  "   از آنجاییکه اقتصاد نقش عمده  و تعیین کننده ای درپرورش میگو دارد و برخورداری گونه وانامی از مزیت های زیستی و  اقتصادی  ، تنوع گونه ای در  پرورش  میگو  نیز متاثر از عوامل  اقتصادی  اجتناب ناپذیر است

 میگوی  وانامی  بومی  آبهای  دریای مکزیک، امریکای  مرکزی و جنوبی  و جنوب کشور  پرو  است .  در فواصل  سالهای 1970 تا 1980  از مکزیک و پرو به سواحل امریکای لاتین  راه  یافت  و به شمال غربی سواحل امریکا و هاوایی منتقل شد و  انتشار آن  از  سواحل شرقی اتلانتیک تا کارولینای شمالی و تگزاس و  سرتاسر شمال مکزیک، نیکاراگوئه و برزیل  گسترش یافت بطوریکه  اکثر  کشورها ی این منطقه در حال پرورش میگوی وانامی می باشند.  و به تبع آن  در آسیای جنوب شرقی و کشورهایی  همچون  چین، تایوان، تایلند، فیلیپین و مالزی این گونه پرورش داده می شود.

به دلیل مزیت های این گونه در مقایسه با سایر گونه ها ی پرورشی  از جمله سرعت  ر شد ، تحمل  دامنه وسیعی از تغییرات دما و شوری، ضریب بازماندگی و راندمان تولید  بالا در مراحل لاروی  و دوره  پرورش  رژیم  پروتئینی  کمتر،  امکان  تولید  مولدهای  مقاوم به بیماری خاص  و  عاری از بیماری  وکاهش  هزینه تولید و  بازار مصرف شناخته شده   این  گونه  قابلیت خود را  به عنوان جایگزین  میگوهای پرورشی  کم بازده و مستعد به بیماری   بخوبی نشان داده است  .

مقایسه معایب و مزایای گونه های ایندیکوس و وانامی:  

جدول-1-  مقایسه  مزایای گونه های اندیکوس و وانامی

میگوی اندیکوس	میگوی وانامی
بومی بودن گونه میگو	رشد سریع دارد
میگوی مولد طبیعی  در فصول مناسب در دسترس می باشد	در طی 150-120 روز به سایز 50-40 جهت فروش می رسد
تکنولوژی تکثیر وتولید در طی چندین سال  بدست امده است	میگوهای مولد سالم وعاری ازبیماری( SPFو SPR )موجود است
گونه مقاومی برای شرایط اقلیمی ایران می باشد	تحمل شرایط اقلیمی مختلف (شوری بالا یا پایین ودمای بالا وپایین).
تولید فقط در ایران انجام میشود	امکان افزایش  تولید  در مزرعه

جدول- 2 -  مقایسه   معایب  گونه های اندیکوس و وانامی

میگوی اندیکوس	میگوی وانامی
رشد این گونه کند است	گونه ای است وارداتی وبعضا واردات آن با مشکل مواجه می شود
F.C.R  آن بالاست	در مورد فروش ،قیمت تمام شده و میزان تولید با کشورهایی مثل چین ،تایلند،ویتنام وکشورهای آمریکای لاتین رقابت داریم
بعد از 150-120 روز به سایز 60-50 می رسد	چون از کشور خارجی می آید ممکن است حاوی ویروس های ناشناخته ای باشد
مولد اصلاح ژنتیکی آن در دسترس نیست	درشرایط  بد اقلیمی ممکن است دچار loose shell و      soft shell   شود
تولید آن اقتصادی نیست	قیمت فروش از اندیکوس پایین تر است

جای پای وانامی در هرمزگان باز می شود

در استان  هرمزگان  میگوی ایندیکوس با حداکثر متوسط رشد 12 تا 14 گرم و راندمان تولید کمتر از 2 تن در هکتار  در غیاب غذای استاندارد  و مدیریت نه چندان مناسب   در صد بالایی از پرورش دهندگان استان  و کمبود  لارو در سالجاری  به دلیل عدم برنامه ریزی تولید نتوانست قابلیت های خود را   در مقابل گونه وانامی   با میانگین وزنی 20 گرم در یک دوره 4 ماهه و راندمان تولید نزدیک به 3 تن  نشان دهد و    این فرصت را از ایندیکوس گرفت تا  طی سالجاری گونه وانامی  بالای 27  در صد از سطح زیر کشت را  از آن خود نماید . بدون شک  نتایج مطلوب پرورش   این دوره  ، پرونده پرورش گونه سفید هندی را که مبدا پیداش و گسترش آن هرمزگان بود برای همیشه در ایران مختومه خواهد نمود .  و نام هرمزگان  به عنوان اولین و آخرین  پرورش دهنده  گونه سفید هندی در تاریخ پرورش میگو ی ایران ثبت خواهد شد .

در طی سالجاری  نزدیک به 26.5 میلیون قطعه بچه میگو ی گونه وانامی در سطح 169 هکتار از مزارع میگوی استان ذخیره سازی شده که از سه منبع  شامل لارو تولیدی  استان بوشهر و بچه میگوی تولیدی  حاصل از مولدین وارداتی از هاوایی و مولدین پرورشی استان گلستان  تامین گردید

پرورش میگو در هرمزگان

 در این منطقه وبا توجه به  شوری بالا و شرایط محیطی ، بعد از ا نجام آزمایشی  پرورش گونه های ببری سبز و موزی  که بنابر دلایل خاص خود از چرخه پرورش میگو حذف گردید . پس از آنکه  در سالهای اولیه شکل گیری پرورش میگو در ایران بطور اتفاقی کارشناسان مرکز توسعه آبزیان کلاهی در استخرهای پرورشی خود با میگوی سریع الرشد نسبت به گونه موزی برخوردند موجب تحولی گردید که گونه پرورشی ایران رقم بخورد و گونه سفید هندی بطور وسیع  و تجاری در کشور پرورش داده شود . و  گونه ایندیکوس برای پرورش انتخاب شو د  .

گونه ایندیکوس در شرایط اپتیمم بین 22-21 گرم طی 140-130 روز رشد می کند ولی معمولا در استان هرمزگان  در طی این چند سال رشد این گونه بین 16--12 گرم در 150-120 روز بوده است .  جهت بهبود وضعیت اقتصادی مزرعه افزایش تولید در هکتار و افزایش سایز میگو  اجتناب ناپذیر می باشد. گونه ایندیکوس در زمینه رشد وتراکم پذیری محدودیت دارد. بنابراین جهت رفع این مشکل در گونه ایندیکوس نیاز به مولد سازی و پرورش مولد های با ژنتیک مناسب و عاری از بیماری می باشد که کار مشکلی است که با توجه به افزایش هزینه های تولید وکاهش قیمت جهانی میگو به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشد. بنابراین  به نظر می رسد روشهایی به کار گرفته شود که تولید میگو اقتصادی شود .  جهت تولید اقتصادی بایستی سایز و تولید در هکتار افزایش یابدبرای رسیدن به این هدف لازم است به نکات ذیل توجه شود.

1-  رعایت تقویم زمانی تولید و انتخاب بهترین زمان برای پرورش میگو مد نظر قرار گیرد.  تا در شرایط گرمای شدید (تیرماه) تراکم  زیادی  از میگو در استخرها وجود  نداشته باشد بنابراین به نظر می رسد  از 15 اسفند تا آخر خرداد و اوایل مرداد تا اواخر آبان می تواند زمان مناسبی برای پرورش باشد .  و بمنظور اقتصادی نمودن پرورش میگو   پرورش دو دوره در سال گزینه مناسبی است .

2-گونه هایی  برای پرورش انتخاب شوند که دارای  رشد سریع و تراکم پذیر باشند.که گونه وانامی می تواند در این زمینه انتخاب خوبی باشد.

3- با توجه به شرایط آب وهوایی منطقه برنامه دو کراپ تولید می تواند در دستور کار قرار گیرد.

 4- مدیریت مناسب آب همراه با  نگه داشتن  شرایط مناسب در کف استخر و پارامترهای آب برای میگو لازم است.

5- انتخاب غذای با کیفیت مناسب جهت رشد سریع میگو و کاهش مقدار ضریب غذایی

6- انتخاب بچه میگوی با کیفیت مناسب (ترجیحا SPF  ) از مراکز  تکثیردارای شرایط مناسب  همراه با بسته بندی وحمل ونقل مناسب.

7- مدیریت بهداشت و بیماری مناسب در استخرها جهت جلوگیری از هر گونه تلفات ناشی از بیماری .8- عملیات آزمایشگاهی شامل آنالیز خاک،آب، سلامت میگوو ثبت پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب آزمایشهای میکروبیولوژی وشمارش پلانکتونی به صورت منظم و با برنامه انجام شود.

9- مدیریت نیروی انسانی و  بکارگیری نیروی انسانی  آموزش دیده و با انگیزه 

فاکتور اصلی و مهم که در استان هرمزگان باید مورد توجه قرار گیرد زدودن تفکر استفاده از غذای دستی است که در صورت ادامه ،  میگوی وانامی نیز  به سرنوشت ایندیکوس دچار شده و از بازدهی مطلوب   دور می ماند . کاهش ضریب تبدیل غذایی ، افزایش وزن و راندمان تولید و کوتاه شدن زمان پرورش از فاکتورهایی  است که میتواند  پرورش دهندگان را مجددا" به استفاده از غذا ی استاندارد آشتی دهد .

جدول – 3-  مقایسه  عوامل موثر در تولید بین ایندیکوس ووانامی

شرح	ایندیکوس	وانامی
دوره پرورش	130 الی 150 روز	120 تا 130 روز
سایز	ماکزیمم سایز بین 18-15 گرم	به راحتی به وزن 20 تا 25 گرم می رسد
تراکم	20 تا 25 قطعه در متر مربع بدون هواده	18 الی 20 قطعه در متر مربع بدون هواده
تولید در هکتار	حداکثرتولید 2000 الی 3000 کیلو در هکتار بدون هواده	حداکثر تولید 2500 الی 4000 کیلو در هکتار بدون هواده
حداکثر تولید در هکتار با هوادهی	3000 تا 7000 کیلو در هکتار	5000 الی 10000 کیلو در هکتار
F.C.R	1.3 تا 1.8	1.2 تا1.5
کیفیت غذا و مقدار پروتئین مورد نیاز	بین %42تا%38 پروتئین مورد نیاز آنهم پروتئین حیوانی	بین %35تا%38 پروتئین مورد نیاز آنهم پروتئین گیاهی ومقدار کمی پروتئین حیوانی

جدول – 4- برنامه تولید دو کراپ با گونه وانامی

کراپ اول دوره زمستان وبهار (اسفند،فروردین،اردیبهشت وخرداد))برای وانامی بدون هواده
کراپ دوم  دوره تابستان (مرداد،شهریور،مهر وآبان)برای وانامی بدون هواده
		کراپ اول	کراپ دوم
1	تراکم ذخیره سازی	15 قطعه در هر متر مربع	17 قطعه در هر متر مربع
2	بازماندگی	%75	%75
3	میانگین وزنی برداشت	20گرم	20گرم
4	دوره پرورش	120-100	120-100
5	F.C.R	1.2	1.2
6	تولید در هکتار	2250	2550
7	غذای مصرفی در هکتار	Kg 2700	3060
جمع تولید دو کراپ در هکتار(کیلو)		5760

کلام آخر

با توجه به آنچه که شرح آن در این نوشته آمد و بر حسب قراین و شواهد کشت گونه وانامی در سال بعد شتاب بیشتری خواهد گرفت . هم اکنون تلاش هایی در حال انجام است تا برخی از پرورش دهندگان پر توان با برنامه ریزی قبلی  توافقاتی را با مراکز تکثیر و وارد کنندگان غذا  به انجام رسانند . همانگونه که در جدول  4 آمده است امکان تولید دو دوره به شرط آنکه پرورش دهندگان از قبل با مراکز تکثیر اقدام به عقد قرار داد نمایند و از پانزده اسفند و در یک فرصت زمانی کوتاه  ذخیره سازی را آغاز نمایند و همچنین حداقل  ده روز قبل از ذخیره سازی  بخش اول غذای سفارشی به محل مزرعه حمل شود  دور از انتظار نخواهد بود .  استفاده از غذای مزرعه ساخت با توجیه کاهش هزینه  برای گونه وانامی عملی نیست در صورت تکرار این عمل ،  میگوی پاسفید غربی  نیز به سرنوشتی دچار خواهد شد  که سفید هندی شد .

با اجازه ی  :

B.K.Sahu  گزارش ها و مقالات  ارایه شده درشرکت کشت وصنعت خلیج نایبند  و  سایت میگوی هنگام واقع در استان هرمزگان

میگلی نژاد،  ابراهیم ،  بازبینی پرورش میگو در ایران

وب سایت پژوهشکده میگو ی کشور