میگو پروران

در زمینه آبزی پروری و فعالیت های شیلاتی- وب نگار تخصصی علی کریمی

میگو پروران

در زمینه آبزی پروری و فعالیت های شیلاتی- وب نگار تخصصی علی کریمی

کارکرد و نقش تشکل های صنفی میگوپروران در توسعه پرورش میگو

مقدمه :

در جامعه امروزی ارتباطات گروهی جایگزین ارتباطات فردی شده است واین جوامع بر اساس عقل و خرد جمعی اداره می‌شوند، از این روی نقش و جایگاه تشکل‌ها در توسعه اجتماعی و اقتصادی پرورش دهندگان میگو بخوبی قابل تعریف و تبیین است .

بر حسب سوابق حدود دو قرن است که تشکل‌های غیرسیاسی و حرفه‌ای به عنوان رویکردی که بتواند کوشش‌ها و تلاش‌های صاحبان یک حرفه را نظم دهد و توانایی‌های آنان را سامان بخشد و در نهایت نیروی جامعه را برای مقصود و هدفی مشخص به حرکت در آورد، همواره مطرح بوده است.(1)

سابقه

اگر آغاز فعالیت تجاری پرورش میگو را از سال 1375 منظور کنیم بیش از 15 سال از عمر این فعالیت می گذرد . و اگر حافظه تاریخی نگارنده اجازه دهد با کوشش و تلاش و پیگری مجدانه آقای دکتر خدایی که به اهمیت کارکرد تشکل در توسعه فعالیت های اقتصادی پی برده بود برا ی اولین بار انجمن صنفی پرورش دهندگان میگوی ایران از طریق وزارت کار آن زمان به ثبت رسید و آقایان هراجی و نیکبخت نیز نمایندگی آن را در استان هرمزگان بر عهده داشتند که در نهایت آقای نیکبخت تشکل ثبت نشده هیات امنا ی پرورش دهندگان میگوی استان هرمزگان را پایه ریزی نمود .و همچنین آقایان عامری و بدیعیان پور نیز در مقاطعی بعنوان اتحادیه شرکتها ی تعاونی تکثیر و پرورش میگو وظایفی را عهده دار شدند . علی رغم فراگیر نشدن و عدم همراهی و همکاری منسجم وسازمانی سایر پرورش دهندگان ، این مجموعه توانست به همت همین تعداد و نفرات دیگری از سایر استانها که بنده اطلاع موثقی از نام آنان ندارم خودرا در سطح کشور بعنوان یک تشکل در صنعت نوپا مطرح نماید .برآیند این تلاش ها منجر شد تا چندین مصوبه حمایتی هر چند به مرجله اجرا نرسید از سوی دولت های وقت به تصویب برسد که در نهایت بسته حمایتی اخیر را به دنبال داشت .

کارکردهای اصلی نظام صنفی و تشکلهای بخش (2)

1 - تسهیل ارتباط و تعامل بین بخش دولتی و تولید کنندگان و بهره برداران و ارتباط اعضاء تشکلها

در صورت وجود تشکل پویا و کارآمد بسیاری از فعالیت هایی که برعهده بخش دولتی است با تعامل و همفکری کلیه پرورش دهندگان که تشکل آن را نمایندگی می کند قابل انجام است . یکی از مصادیق آن که همه ساله در استان هرمزگان اتفاق می افتد . اختلاف سلیقه در مکان لایروبی کانالهای آبرسان و زهکش مجتمع پرورش میگو ی تیاب در استان هرمزگان است . محدودیت اعتبارات دولتی حجم عملیات لایروبی را نیز با محدودیت مواجه ساخته و بر حسب میزان اعتبارات موجود فقط این امکان وجود دارد تا تنها بتوان بخش محدودی که از نظر کارشناسان فنی و مهندسی شیلات بیشتر دچار مشکل است را لایروبی نمود لیکن به محض شروع بکار، هر پرورش دهنده منفردا" توقع دارد که محل مورد نظرش مورد لایروبی قرار گیرد که عملا" از نظر فنی امکان پذیر نخواهد بود . اگر اجرای کار وتصمیم سازی به تشکل واگذار گردد از تنش ها ی بوجود آمده جلوگیر ی میشد. لیکن نبود تشکل و یا عدم هماهنگی بهره برداران با یکدیگر متولیان امر را نیز با مشکل مواجه ساخته است و علی رغم صرف اعتبار دولتی که به سختی و توجیه مسئولین برنامه ریزی استان تامین اعتبار میگردد . عملکرد شیلات نمود پیدا نمی کند . نمونه های بارز دیگر میتوان به نحوه تقسیم میزان تسهیلات بانکی ، اجرا ی طرح های ترویجی و الگویی ، توزیع نهاد ها و ابزارآلات ترویجی مکانیزاسیون اشاره نمود که همواره شیلات راسا" باید انجام دهد و ازجانب کسانی که ذینفع نشد ه اند خدماتش زیر سئوال خواهد رفت .

2 - مشارکت نهادینه در تصمیم سازی و تصمیم گیری ها ی مربوطه

یکی از مشکلات و معضلات اساسی و دیرینه در استان هرمزگان عدم هماهنگی بین حلقه های تولید و به ویژه هماهنگی بین مراکز تکثیر و پرورش دهنده است . در سنوات گذشته شیلات استان پس از پایان دوره کاری ودر ماههای دی و بهمن متولی برگزاری جلسه برای برنامه ریز ی و تعیین تقویم زمانی تولید وارتباط حلقه ها و سیاست هاو برنامه های دوره تولید سال بعد میشد لیکن چون فریادش به جایی نرسید واین جلسات هماهنگی بازخوردی نداشت آن را رها ساخت و متاسفانه تولید کنندگان نیز به اهمیت موضوع پی نبردند و بجای برنامه ریزی تولید به روزمره گی و هرچه پیش آید خوش آید بسنده کردند . نمونه عینی آن تکرار همیشگی تورم تولید لارو در یک مقطع زمانی و کاهش شدید آن در ماههای بعدی بود که متاسفانه با وجود مسبوق به سابقه بودن این موضوع در سالجاری نیز تکرار شد بطوریکه در اردیبهشت ماه مراکز تکثیر مملو از لارو بود و لی پرورش دهندگان آماده ذخیره ساز ی نبودند و مراکز تکثیر حاضر بودند لارو خودرا با شرایط پرورش دهنده و بدون پیش پرداخت و اخذ وجه پس از برداشت محصول تحویل دهند . اما خریداری نداشت .در نتیجه ناگزیر شدند برای جلوگیر ی از خسارات بیشتر لارو خودرا به سایر استانها بفروشند . این وضعیت در تیر ماه برعکس شد در حالیکه بر اساس تعهدات ایجاد شده لارو به سایر استانها ارسال میشد . پرورش دهنده هرمزگانی یادش آمد که وقت ذخیره سازی است حاضربود قیمت گزافی بپردازد لیکن با کاهش تولید لارو مواجه بود فریادش درآمد که آی شیلات بدادمان برس که استان بدبخت شد وخواسته اش این بود که از خروج لارو ممانعت شود . حضور تشکل و هماهنگی تولید و توزیع می تواند راهگشای این مشکلات تکراری باشد . همچنین وجود شورای توزیع می تواند از تجمع مشتری در یک یا دو مرکز که بنابر دلایل فنی و شرایط خاص تولید لارو نمی توانند تعهدات خودرا در یک فرصت زمانی کوتاه ، حجم زیادی از لارو را تولید نماید جلوگیری نماید . علت افزایش تقاضای مقطعی نیز ناشی از همین موضوع بود که برخی از مراکز تکثیر که مشتری بیشتری را جذب کرده بودند در یک فرصت زمانی کوتاه نتواستند به تعهدات خود عمل نمایند . اگر چه با تعامل بوجود آمده بین مراکز تکثیر تعهدات یکدیگر را پوشش دادند . در صورتیکه اگر تشکل وجود داشت میتوانست همچون شورای تقسیم دفاتر اسناد رسمی بگونه ای عمل نماید که توزیع لارو بر اساس توان مراکز تکثیر و تقویم زمانی ذخیره ساز ی و شرایط مناسب زمانی تولید لارو برنامه ریزی شود .

در ادامه و در یک جمع بندی کلی کارکردهای اصلی نظام صنفی و تشکلهاکه در موارد در زیر اشاره شده است به همین موضوع ها بر میگردد :

3- پذیرش برخی از وظایف تصدی گری دولت

4- افزایش زمینه تولید و بهبود کیفیت زندگی پرورش دهندگان

5-تعیین استانداردهای شغلی برای بهره برداران عضو تشکل صنفی بر اساس قانون نظام صنفی کارهای کشاورزی و الزام افراد صنف به رعایت آن.

6-هویت بخشیدن به مشاغل مرتبط با بهره برداران

3-صدور پروانه صنفی و بهره گیری از مزایای قانونی آن

7-قابلیت نظارت بر نحوه تدوین قوانین و مقررات مرتبط با موضوع فعالیت براساس قانون

8-حفظ حقوق اجتماعی و صنفی بر اساس شغل و نوع فعالیت

9- امکان ایجاد ظرفیت لازم برای بعهده گرفتن مسئولیت های غیر حاکمیتی دولتی

10-امکان برخورد قانونی با متخلفان صنف وابطال پروانه و معرفی به مراجع حقوقی و قانونی

11-امکان انتقال مناسب خواست های حرفه ای و تخصصی اعضائ صنف به سیاستگزاران و برنامه ریزان دولتی و مدیران اجرایی

12-ایجاد زمینه مناسب برای تدوین وتصویب قوانین و مقررات مناسب که ضامن حقوق اعضائ صنف می باشد

13-رتبه بندی و درجه بندی فعالیت افراد صنف

14-انتقال اطلاعات وتجارب تخصصی و ارتقائ سطح دانش اعضائ صنف

15-ارتقائ کیفیت شغلی و اجتماعی تولید کنندگان وتوزیع کنندگان بخش

16-آشنایی اعضائ صنف با قوانین و مقررات حقوقی و اجتماعی و حقوق صنفی

17-قابلیت و امکان پوشش تامین اجتماعی بهتر برای اعضا

آسیب شناسی

تشکل‌ها به تعبیری در حوزه«هویت اجتماعی» یا به عبارت دیگر« هویت جمعی» قرار می‌گیرند و نهادهایی هستند که در قالب «اهداف برگزیده» به اداره نظام یافته جامعه می‌پردازند0 (3)

حال اگر به علت و دلیل عدم موفقیت تشکل در بخش توسعه میگو در استان هرمزگان وعدم تمایل مشارکت همگانی بهره برداران بپردازیم به مواردی برخورد میکنیم که ممکن است به مذاق برخی از بزرگواران خوش نیاید که قبلا" حق عذر خواهی را برا ی خود محفوظ می دارم

1- وابستگی شدید پرورش دهندگان به حمایت ها و سیاست ها و اعتبارات دولتی

جرقه اولیه پرورش میگو برای اولین بار در دهه 60 در سطح کشور زده شد و بلحاظ نوپا بودن صنعت دولت متقبل معرفی آن گردید از این جهت پرورش دهندگان بر سر سفره آماده ای قرار گرفتند که از قبل دولت بستر آن را فراهم نموده بود . اگر چه آقای دکتر خدایی و گروه همراهش همزمان و در برخی از موارد جلوتر از شیلات در این راه گام نهادند ولی در توسعه بعدی و سایت های جدید ، اراضی مستعد پتنانسیل یابی ، شناسایی ، مطالعه و زیر ساخت های اولیه از قبیل کانالها و زهکش ها و جاده ها ی دسترسی مهیا شده بود و بانکها نیز با حمایت و توصیه شیلات وام سهل الوصول به سیستم تزریق نمودند و عطش و تبلیغات موجب گردید که خیلی سریع و غافل گیرانه صنعت رشد نماید . این عوامل موجب گردید تا خود باور ی و خود اتکایی پرورش دهنده ضعیف شده و همیشه خودرا محتاج دولت پنداشت و احساس مالکیت نکرد و همین که با مشکل مواجه شد سرمایه گذاری انجام شده را متعلق به خود ندانست یا رهایش کرد و یا برفت و به دیگری پرداخت .

2- عدم آشنایی با فرهنگ تشکل و عدم اعتقاد به کار گروهی

با همه تلاشی که پیشگامان ایجاد تشکل داشتند متاسفانه این موضوع عمومیت نیافت و بار سنگین مدیریت تشکل به تنهایی بر دوش یک تا دو نفر گذارده شد و آنان نیز به تنهایی توانایی پرداخت بار مالی و هزینه های مرتبط را نداشتند و چون بازخوردی نیز از سوی بهره برداران مشاهده نمی شد قاعدتا" آنان نیز از ادامه کار بازماندند .

نبود یک تشکل کارآمد و تصمیم گیر موجب شده تا نگهدار ی و بهره بردار ی از تاسیسات مشترک یک مجتمع پرورش میگوکه منافع حاصل از آن به همه گروه برمیگردد دستخوش تصمیم های فردی و سلیقه ای شده تا جایی که برخی از پرورش دهندگانی که به دلیل مشکلات سازه ای و فنی قادر نبودند پساب مزرعه خودرا تخلیه نمایند آسانترین شیوه را در پیش گرفته و پساب را به دلیل نزدیکی به کانال آبرسان در این کانال تخلیه می نمایند و منافع آنی چند نفر موجب گردیده تا مزرعه حداقل 20 گروه دیگر که از آب کانال تغذیه میشوند آلوده شده و خطر بیماری و تلفات آنان را تهدید نماید

و یا آنکه دریچه های کنترل که با صرف هزینه گزاف دولتی و در جهت ذخیره آب و عدم برگشت آب در زمان جذر تعبیه شده بود توسط تعدادی معدود تخریب شده و کارایی عمومی خودر از دست داد

2- رکود اقتصادی و نبود بنیه مالی

همانگونه پرورش میگو بصورت انفجاری و حبابی رشد کرد در ورود به دهه 80 به یکباره موازنه به هم ریخت و درآمد مورد نظر پرورش دهندگان تحقق نیافت در این حالت هزینه کرد جانبی و سربار ناشی از فعالیت تشکل و واریز سهم الشرکه میسر نگردید و پرورش دهندگان قادر نبودند این نوع هزینه کرد را تقبل نمایند هزینه هایی که برای مدیریت بهره برداری از سایت ، ترمیم و نگهدار ی از تاسیسات مشترک ،استقرار پست نگهبانی و کنترل و امنیت و حفاظت و سایر هزینه های جاری و... لازم وضرور ی بود که باید از سوی اعضا تشکل تامین میگردید و چون این فرهنگ باب نشده بود مشارکت در پرداخت این هزینه کرد را تحمیلی و غیر ضروری می پنداشتند

موارد توانمند سازی تشکل ها ی پرورش میگو

در خصوص توانمند سازی تشکل ها ضروری است آموزشهای ذیل بطور مستمر اجراء گردد (4).

1- آشنایی با مشاغل و فعالیتهای کشاورزی و تشکل های فعال

2- آشنایی با موارد کسب منابع مالی و کسب در آمد

3- آشنایی با شیوه های جلب مشارکت مردمی

4- آشنایی با بازاریابی محصولات کشاورزی

5- آشنایی با قوانین و مقررات بخش کشاورزی

6- آشنایی با شیوه توانمند سازی تشکل ها

7- آشنایی با اصول مدیریت تکثیر و پرورش میگو

8- آشنایی با روشهای نوین تولید ،توزیع و مصرف

9- آشنایی با اصول تجارت کشاورزی

10- آشنایی باروشهای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی