ضرورت هوادهی در استخرهای پرورش میگو

ضرورت هوادهی در استخرهای  پرورش میگو

اکسیژن محلول یکی از مهمترین فاکتورهای محیطی در پرورش میگو بویژه در شرایط پرورشی در ایران است. اگر تجمع اکسیژن محلول پائین باشد میگو به خوبی تغذیه نمی‌کند و به خوبی رشد نخواهد کرد و آنها را به بیماری حساس خواهد کرد. علاوه بر این جائیکه تجمع اکسیژن خیلی کم است تعدادی یا حتی همه میگوها ممکن است در اثر کاهش اکسیژن بمیرند. به منظور کارایی تبدیل غذایی خوب یا FCR مناسب، درصد بقای بالا و سود کافی پرورش‌دهندگان میگو بایستی میزان اکسیژن محلول در آب استخرها را حفظ نمایند. هوادهی برای منابع طبیعی مکمل اکسیژنی در استخر ضروری است.

قابلیت انحلال اکسیژن در آب

آب دریا می‌تواند مقدار محدودی از اکسیژن را نگه دارد که با فشار اتمسفر ، درجه حرارت و شوری آب متناسب است. در محیط طبیعی اکسیژن از هوا به آب اضافه می‌شود و  بوسیله جریان باد افزایش می یابد. فتوسنتز به عنوان عامل اصلی تولید اکسیژن در آب به حساب می‌آید. مقدار اکسیژن آب با افزایش فشار اتمسفر و کاهش درجه حرارت و شوری افزایش می‌یابد. مقدار اکسیژن در آب به صورت میلی‌گرم در لیتر اندازه گیری می‌شود. تقریباً 20% حجم و فشار گازها در هوا، اکسیژن است. زمانیکه آب در تماس با اتمسفر است، اکسیژن از طریق هوا به آب وارد خواهد شد تا فشار اکسیژن در آب و هوا برابر شود. این شرایط به عنوان تعادل یا درجه اشباع شناخته می‌شود. میزان اکسیژن محلول با افزایش فشار زیاد می شود و با افزایش درجه حرارت و شوری آب، کاهش می‌یابد. حد اشباع اکسیژن در درجه حرارتهای مختلف و شوریهای مختلف متفاوت است.

کاهش اکسیژن

برخی وضعیتها ممکن است به کاهش اکسیژن منتج شود. کمبود اکسیژن محلول (کمتر از 2میلی‌گرم در لیتر) برای حفظ بقاء و رشد میگو در استخر مضر است. کاهش اکسیژن به طور مثال در ارتباط است با:

1- هوای شرجی، ابری و گرم از پایان تیر تا پایان شهریور معمول است. درجه حرارت بالا (بالاتر از 32درجه سانتیگراد) ظرفیت نگهداری اکسیژن در آب را کاهش می‌دهد. پوشش ابر قابلیت دسترسی به نور را محدود می‌نماید و تولید اکسیژن از طریق فتوسنتز را کند می‌کند. بدون باد چرخش آب استخر متوقف می‌شود و میزان نفوذ اکسیژن اتمسفری محدود می‌گردد. آب گرم، مصرف اکسیژن توسط میگو را بوسیله تسریع میزان متابولیسم، افزایش می‌دهد. زمانیکه استخرهای میگو در روزهای آخر پرورش هستند و بیوماس میگو در استخر بالاست میزان غذای مورد استفاده برای استخرها زیاد است. همچنین به طور طبیعی استخرها یک لایه بار آلی به شکل خاک سیاه و مواد بنتوزی در کف استخر دارند و بلوم قابل توجه فیتوپلانکتونی در استخر مشاهده می‌شود. کف استخر و بلوم پلانکتونی در شب بیش از 90% اکسیژن قابل دسترس در استخر را مصرف می‌نماید و اکسیژن قابل دسترس در استخرهای میگو را کاهش می‌دهد. در این مورد کمبود اکسیژن محلول برای پرورش میگو بسیار مضر است.

2-  مرگ ناگهانی فیتوپلانکتونی یا بلوم جلبکی (شکست بلوم)

     ممکن است در نتیجه نور کم خورشید (مثل پوشش ابر در آسمان) برای فتوسنتز، ناکافی بودن       مواد مغذی در استخر (بلوم پلانکتونی زیاد می‌شود که مواد مغذی برای توده پلانکتونی کافی نیست) یا پیر شدن بلوم (سلول گیاهی، پیر شده و قادر به ادامه تولید ‌مثل نیست) اتفاق افتد. میزان اکسیژن،  زمانیکه فیتوپلانکتون مرده، پوسیده می‌شود، کاهش می‌یابد. طی ساعات شب، تراکم فیتوپلانکتون می‌تواند همه اکسیژن را از آب برای تنفس حذب نماید. زمانیکه بلوم می‌شکند، ظاهر آب سیاه می‌شود یا بعد از یک شب شفاف می‌گردد.

3-  لایه‌بندی استخر  

طی ماههای تابستان در استخرهای عمیق، بیش از 3-2 فوت از آب به سرعت گرم می‌شود و کم تراکم‌تر و سبک‌تر از آب عمیق می‌شود. به دلیل اینکه لایه بالایی گرمتر و سبک‌تر است، با آب سرد و عمیق پائینی مخلوط نمی‌شود. آب سرد نزدیک کف استخر راکد می‌شود. اکسیژن در این لایه کم شده و ترکیبات سمی بوسیله باکتریها و مواد آلی پوسیده تولید شود. لایه واقع شده در قسمت عمیق استخر بدون اکسیژن می‌ماندکه این پدیده به دلیل لایه‌بندی آب روی می دهد. در شب زمانیکه اکسیژن در آب استخر کاهش می یابد، لایه بدون اکسیژن ضخیم‌تر شده و باعث می‌شود میگو برای جستجوی اکسیژن به سطح آب بیاید و بالا آمدن ادامه می‌یابد تا اینکه اکسیژن آب افزایش یابد یا موجب مرگ متناوب یا میگوهای بی حال در کناره دایکها می‌شود.

4- تجزیه مواد آلی

       زمانیکه بیوماس میگو در استخرهای بزرگ (اواخر تابستان) زیاد شود، بار آلی یا ضایعات (از قبیل آمونیاک، نیتریت مدفوع و غذای خورده نشده) زیاد می‌شود. ضایعات و مواد آلی تجزیه می‌شوند. این تجزیه، به اکسیژن نیاز دارد و اغلب بیش از آنچه که در استخر قابل دسترس است. همچنین بار آلی زیاد بلوم پلانکتونی را می‌تواند تحریک نماید. در این وضعیت ترکیبات در ارتباط با هم یا منفرد اتفاق می‌افتد. همانطور که در بالا بحث شد این شرایط ممکن است حذف اکسیژن از آب را سریعتر از تولید طبیعی سبب شود تولید اکسیژن نمی تواند جایگزین گردد. زمانیکه این وضعیت پیش آید هوادهی فوری نیاز است تا اکسیژن آب را به سطح قابل تحمل 5-3 گرم در لیتر برساند.

تجهیزات هوادهی

هوادهی مکانیکی یا الکتریکی برای افزایش اکسیژن محلول در آب استفاده می‌شود. به طور طبیعی مقدار زیادی از آب را مخلوط می‌نماید (حجم و سطح کل) با اکسیژن اتمسفر در تماس قرار می گیرد. چندین نوع هواده قابل دسترس هستند اغلب تجهیزات هوادهی الکتریکی هستند(ترجیحاً 3فاز یا 380 ولت) یا بوسیله موتور گازوئیلی کار می‌کنند (تراکتور یا پمپها). در زیر خلاصه‌ای از انواع معمولی هوادهی که وجود دارد از بالاترین تا کمترین کارایی، انواع برجسته و اقتصادی آورده شده است.

1- هواده پدل ویل یا پروانه‌ای الکتریکی 

   یک هواده پروانه‌ای شبیه به پروانه قایقهای قدیمی و آب استخر را مخلوط می‌نماید. یک موتور الکتریکی قوی وسیله را به کار می‌اندازد. این هواده‌ها می‌توانند 9/4-4/1 پوند اکسیژن در هر اسب بخار در ساعت تولید نمایند. اغلب مدلهای مورد استفاده از 9/4-5/3 پوند اکسیژن به ازای هر اسب بخار در ساعت به کار گرفته می‌شوند.

1-  هواده‌های اسپری کننده الکتریکی

در این هواده ها، حجم زیادی از آب پمپ می‌شود وبه بالای سطح استخر پخش می‌شود. این هواده‌ها می‌توانند 2/3-5/1 پوند اکسیژن به ازای هر اسب بخار در ساعت تولید نمایند. در حالیکه موتورهای قوی‌تر و مؤثر تر هم وجود دارد همانطور که در بالا گفته شد. آنها تنها برای هوادهی اضطراری مورد استفاده‌اند.

2-  هوادهی پمپی تنفسی الکتریکی

بوسیله تیغه‌های پروانه هوا را با آب مخلوط می‌نماید. این هواده‌ها می‌توانند 1/3-1/2 پوند اکسیژن به ازاء هر اسب بخار در ساعت تولید نمایند. بعضی وقتها این پمپها می‌توانند برای اهداف ضروری یا فوری استفاده شوند.

- روش هوادهی

هواده ها بایستی قبل از اینکه اکسیژن کمتر از 3 میلی‌گرم در لیتر شود به کار انداخته شوند. سطوح اکسیژنی درکمترین حد خود در صبح زود هستند. هواده‌ها بایستی در شب طی دوره طولانی (3-2روزه یا طولانی‌تر) هوای ابری، هوای داغ استفاده شوند و زمانیکه تراکم فیتوپلانکتونی یا بلوم جلبکی توسعه یابد یا استخر مقدار بالای خاک سیاه یا بیوماس میگو داشته باشد.

هوادهی اورژانسی یا فوری

هواده‌ها به طور موقت زمانیکه اکسیژن پائین آید یا زیر 3 میلی‌گرم درلیتر برسد طی دوره بحرانی استفاده می‌شوند.

هواده‌های پدل ویل با موتور تراکتور یا پمپهای آبیاری با پمپهای Submerssible می‌تواند در این مواقع استفاده شوند. هواده تا زمانیکه سطوح اکسیژنی به بالای 3 میلی‌گرم در لیتر یا بالاتر برسد، استفاده شوند.

2- هوادهی تکمیلی  

 هواده‌ها هر جائیکه شرایط، منتهی به کاهش اکسیژن شود بایستی شروع به کار نمایند، یا شب هنگام طی 3-2 ماه آخر دوره پرورشی استفاده می‌شوند. هواده‌ها بین ساعت 10 نیمه شب و تا 10 صبح روز بعد روشن شوند یا تا زمانیکه سطح اکسیژن به 3میلی‌گرم در لیتر برسد تنها در ساعات غذادهی بایستی خاموش شوند. هوادهی تکمیلی توصیه می‌شود برای تراکمهای بالای 2000کیلوگرم در هکتار.

بهترین راه برای مقابله با کاهش اکسیژن، اقدام قبل از بروز مشکل است. اگر قدرت خرید هواده برای یک مزرعه وجود ندارد بایستی تولید میگو را بیش از 2000 کیلوگرم در هکتار برنامه ریزی ننماید.

ذخیره‌سازی پست‌لارو بایستی بر اساس تولید 2000 کیلو در هکتار انجام شود. اگر از هواده‌های  کارا تر استفاده شود به لحاظ اقتصادی این امکان وجود دارد که 16-12 ساعت در روز هوادهی انجام شود که ممکن است به اندازه کافی مقدار تولید میگو در استخر با عمق 5/1 متر افزایش یابد.