وضعیت تولید میگو در هرمزگان

وضعیت تولید  میگو در هرمزگان

تولید میگو در ایران از چند سال پیش کاهش یافته است . تولید میگو  تحت تأثیر چندین عامل  قرار گرفته است. بروز بیماری ویروسی در خوزستان (سال 1382-1381) و بوشهر (درسال1384) در استان سیستان و بلوچستان طوفان گونو در سال 1386 و بروز بیماری لکه سفید مزارع پروشی را به تعطیلی کشاند. در استان هرمزگان اگر چه مشکل بیماری وجود ندارد اما تولید از چند سال پیش تاکنون ثابت مانده و به سرعت افزایش پیدا نکرده است.

چندین عامل وجود دارد که تولید میگو را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهند که عبارتند از:

-      تقاضای میگو در سطح جهانی، عرضه بازار، قیمت پائین و اقتصادی نبودن پرورش میگو

-      مدیریت بیماری و سلامت میگو

-      محدودیت رشد در گونه سفید هندی در مقایسه با گونه تازه معرفی شده وانامی

-      زیر ساختهای ضعیف و تولید کم

-        تکنولوژی آداپتاسیون ضعیف

-      هزینه تولید بالا، اثر بخشی پائین، ورودی زیاد و خروجی کم

-      وابستگی به واردات جهت مزارع پرورش میگو و مراکز تکثیر از قبیل غذای میگو، هواده و تجهیزات دیگر

بنابراین در این مقطع زمانی خیلی ضروری است که نگاهی داشته ‌باشیم به سیستم پرورشی، گونه‌های مورد پرورش حاضر و سلامت میگو، تجزیه و تحلیل جزئیات و گرفتن تصمیمات مهم تا کل حلقه‌های تولید میگو را بهبود ببخشد. وضعیت اقتصادی را برای پرورش‌دهندگان بهتر کنیم و اگر لازم باشد افراد دیگری را درگیر این صنعت نکنیم.در حال حاضر برای رقابت در بازارهای جهانی، مزارع پرورشی و کارگاههای تکثیر میگو از حلقه‌های خیلی مهم هستند. هزینه تولید هر پست لارو و هر کیلوگرم میگو در مزرعه می‌بایست کمتر شود و به لحاظ قیمت و کیفیت با استانداردهای جهانی قابل رقابت باشد. از چند سال پیش به دلیل استراتژی بازاریابی ضعیف و قیمت پائین میگو، پرورش‌دهندگان شدیداً مشتاق کاهش هزینه تولید به هر نحو ممکن در مزارع پرورشی هستند. در استان هرمزگان حدود 90%‌ پرورش‌دهندگان   از غذای دست‌ساز استفاده می‌کنند 

این پرورش‌دهندگان تنها تمرکز آنها بر پرورش میگو نیست بلکه فعالیتهای دیگری از قبیل خرید اجزاء و مواد اولیه برای ساخت غذای میگو، فرمولاسیون و ساخت غذا در مزرعه را نیز دنبال می‌کنند. بعد از برداشت بعضی پرورش‌دهندگان میگوی خود را پس از برداشت مستقیماً به بازارهای دبی می‌فروشند. خیلی از آنها نیز میگو را به کارخانه‌های عمل‌آوری داده و دنبال خریدار می‌گردند. در حالیکه بهترین نتیجه، زمانی عاید     می‌شود که هر یک از فعالیتهای بالا به مشاغل و حرفه خاص خود سپرده شود نه همه کارها را یک نفر انجام دهد. در حال حاضرامکان کاهش  هزینه تولید میگو در حد  کمترین مقدار خود است. هزینه‌های تولید، نمی‌تواند بیشتر از این کاهش یابد. برای بهبود وضعیت اقتصادی پرورش‌دهندگان بایستی تولید میگو در هکتار افزایش یابد یا تولید کلی افزایش داده شود و یا سایز میگو بیشتر گردد. گونه سفید هندی محدودیت در رشد و تراکم دارد. تنها راه برای رسیدن به تولید بالاتر و سایز بزرگتر میگو بایستی در جستجوی گونه‌های دیگر جایگزین سفید هندی بود. گونه وانامی می‌تواند جایگزین خوبی برای میگوی سفید هندی باشد.

برای افزایش سایز میگو و تولید، نکات زیر بایستی به آنها توجه شود:

1-  زیر‌ساخت و تجهیزات  قابل دسترسی در مزرعه از قبیل ظرفیت پمپ کردن آب، هواده‌ها، عمق آب، سیستم فیلتراسیون و غیره مناسب باشد

2-  یک گونه مناسب انتخاب شود، گونه سفید هندی محدودیت در رشد و تراکم دارد که از سال 1388 اقدام به پرورش گونه وانامی  شده است

3-   مهارت تکنیکی و مدیریتی کارگران و افراد شاغل در مزرعه بایستی بهبود داده شود

4-   کیفیت پست‌لارو میگو و قابلیت دسترسی به آن بایستی اطمینان بخش شود

5-   یک غذای با کیفیت خوب و متناسب با گونه مورد پرورش بایستی استفاده شود

اهمیت و ارزش غذایی میگو در امنیت غذایی و سلامت جامعه

اهمیت و ارزش غذایی میگو در امنیت غذایی و سلامت جامعه / علی کریمی

اشاره:با توجه به اهمیت و نقش آبزیان در امنیت غذایی و سلامت جامعه و همچنین اهمیت میگو در سبد غذایی خانواده های ایرانی و تولید بسیار مناسب و سالم و با کیفیت که از طریق پرورشی در کشور بدست می آید مصرف آن کاملا" توصیه میگردد زیرا میگوی پرورشی بدلیل صید مستقیم از استخرهای میگو و فرآوری بلافاصله و کنترلهای بهداشتی که در تمامی مراحل تولید و عمل آوری برروی آن به انجام میرسد هیچگونه آسیبی به گوشت آن وارد نشده و از کیفیت بالا و مطمئنی برخورداراست میگوی پرورشی از جمله آبزیانی است که با اطمنیان خاطر قابل مصرف است که در این زمینه برای اطلاع بیشتر مصرف کنندگان با میگو و خواص تغذیه ای آن مطلب حاضر گرد آوری و تنظیم گردیده است.مقدمه:میگو جانورى آبزى از خانواده سخت پوستان است که به طور عمده در آب هاى گرم بین ۱۸ تا ۳۸ درجه سانتیگراد زندگی می کند و برخی از گونه های آن نیز در آب های سرد و شیرین یافت می شوند و به منظور تولید گوشت در محیط هاى مصنوعى نیز پرورش داده مى شود. که این موضوع نیز در کشور ما از حدود 15 سال پیش عملی گردیده و میگوهای تولیدی عمدتا" در بازارهای جهانی و بخشی نیز در داخل کشور توزیع می گردد.در ایران میگوهای خوراکی آب شور در دریای عمان و خلیج فارس زندگی می کنند. این آبزی کفزی است و به همین دلیل در نواحی نسبتا"کم عمق یافت می شود. این نوع میگو را دریایی می نامند. که به وسیله لنج و کشتی با تورهای ویژه صید شده و به ساحل حمل می شود و در ساحل، بر حسب این که عمل آوری شود و یا به صورت تازه به بازار مصرف انتقال یابد به دو دسته میگوی تازه و منجمد تقسیم بندی می شود .نوع دیگر میگو، میگوی پرورشی است که طی سالهای اخیر در سواحل خلیج فارس و دریای عمان و حتی به صورت محدود نیز در سواحل استان گلستان با استفاده از آب دریا که توسط کانال به سمت مزارع هدایت شده در محیط استخرهای خاکی پرورش داده می شود. که در حقیقت همان میگوهای بومی دریایی است که در این استخرها بصورت مصنوعی پرورش داده میشود. گوشت این نوع میگو تفاوتی با نوع دریایی آن نداشته بلکه از نظر کیفیت و بهداشتی برتری های نیز نسبت به میگوی دریایی دارد.روش های تشخیص میگوی سالم و غیرسالم میگو به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب غیراشباع خیلی سریع خراب می شود. چون تمام اندام های گوارشی میگو در ناحیه سر قرار دارد، شروع مرحله فساد از ناحیه اتصال سر با قسمت بدن است، در صورتیکه میگو بصورت تازه خریداری شود باید سریعا" سر میگو را جدا کرده و بدون سر در فریزر نگهداری شود . یا می توان پوست میگو را جدا کرده و عضله تنها را نگهداری کرد . در واحدهای صنعتی و فرآوری برحسب بازار مصرف و سلیقه مصرف کننده ، میگو را سرکنی و یا آن را پوست کنی کرده و به فروش میرسانند. پس میگوی تازه باید با سر بوده و سر آن سفت و محکم به بدن چسبیده باشد. رنگ میگو بسته به گونه، نژاد و محیط زندگی میگو متفاوت است ولی پس از پخت تقریبا تمامی میگوها به رنگ صورتی مایل به قرمز درمی آیند که شدت این رنگ نشانه سلامت میگو است. هر چقدر میگو پس از پخت کمتر صورتی شود، کیفیت پایین تری دارد، رنگ میگو باید یکنواخت بوده و لکه های سیاه درشت به شکل خال های درشت نداشته باشد. خال های ریز پراکنده در سطح بدن طبیعی است. میگوی تازه بوی بد ندارد و فقط بوی خاص میگو را دارد که اصلا تند نیست. ولی در صورت خراب شدن، بوی شدید و تند آمونیاک از آن استشمام می شود. از این نظر نوع پرورشی و دریایی آن هیچ فرقی ندارند، یعنی میگوی دریایی که از لب ساحل بلافاصله بعد از صید به فروش می رسد بدون بو است.
اگر میگو را به صورت تازه از شهرهای جنوبی خریداری می کنید، باید در همان محل فقط سر را جدا کرده و با پوست فریز کنید. اگر میگو به صورت بسته بندی شده و منجمد خریداری می شود باید به تاریخ تولید و انقضا و کد بهداشتی جعبه دقت شود.سپس آن را در فریزر خانگی و حدود ۱۸- درجه سانتیگراد نگه داری کرد. بسته بندی باید به صورتی باشد که مجبور به دوباره فریز کردن میگو نشوید. برای این کار می توان وقتی میگو خریداری شد، قبل از این که کاملا از حالت انجماد خارج شود،باید سر میگو را جدا کرد وآن را در پلاستیک به اندازه مصرف هر وعده قرار داد و البته فوری آن را داخل یک جعبه و درون فریزر گذاشت.
میگویی را که پوست آن کنده شده به مدت زیاد نمی توان در فریزر نگاه داشت، مگر در شرایط خاص و بسته بندی خاص که حتی در آن صورت هم مدت نگهداری طولانی نیست. میگوی سالم باید فاقد هر نوع بوی تند، تغییر رنگ، لکه یا نقطه سیاه بر روی پوسته یا گوشت بوده و پوسته آن باید محکم به گوشت چسبیده و فاقد حالت لزجی و لیزی باشد. حال چگونه میگو را انتخاب و نگهداری کنیم. مانند هر غذای دریایی بهتر است میگو در جایی نگهداری شود که بتواند خوب و تازه باقی بماند. سعی کنید محل خرید و فروشندگان ماهی و میگو را خوب بشناسید تا بتوانید به آنچه خریداری می کنید اعتماد کنید. زمانی که می خواهید میگو را طبخ کنید استفاده از میگوی منجمد یا تازه مسأله مهمی است. گوشت میگوی منجمد ماندگاری بیشتری دارد و می توان تا چند هفته نگهداری کرد در حالی که میگوی تازه را فقط می توان 1 تا 2 روز نگهداری کرد. یکی از علامت های تازه بودن میگو محکم بودن گوشت آن و چسبندگی گوشت به پوسته خارجی می باشد. بر روی پوست میگو نباید دانه های سیاهرنگ باشد چرا که این امر نشان دهنده نرم شدن گوشت میگو است. به علاوه پوسته نباید زرد رنگ و دانه دانه باشد و بو نشانه خوبی برای تازگی میگو است. میگو با کیفیت تازه کمی بوی آب های شور را دارد ولی نباید بوی تندی و زهم را بدهد.
ارزش غذایی میگو میگو یکی از آبزیان خوش خوراک محسوب می شود که در تغذیه انسان به‌عنوان یک منبع پروتئین دریایی اهمیت زیادی دارد واز لذیذترین غذاهای دریایی است. از نظر مقایسه ای نسبت به سایر غذاهایی که پروتئین زیادی دارند، نظیر گوشت ماهی و گروه ماکیان ، میگو کالری کمتری دارد. پروتئین موجوددر میگو کیفیت بالایی داشته و حاوی تمام اسیدآمینه های لازم جهت رشد می باشد. پروتئین میگو همانند سایر جانوران دریایی به دلیل نداشتن بافت همبند به راحتی هضم می شود. برای گروههایی از مردم نظیر افراد مسن که در جویدن و هضم غذا مشکل دارند، غذای حاوی میگو گزینه مناسبی برای تأمین پروتئین روزانه آنها است
گوشت گوسفند، گوساله، مرغ، ماهی و میگو جزو غذاهای با پروتئین بالا محسوب می شوند که معمولا نیاز پروتئینی بدن توسط آنها تأمین شود. میزان کلسترول در 100گرم میگو حدود دوسوم میزان کلسترول در یک تخم مرغ 50گرمی است. یعنی در وزن مساوی، میزان کلسترول میگو یک سوم کلسترول تخم مرغ است. با این تفاوت که در میگو، میزان اسید چرب اشباع که برای سلامتی مضر است صفر است که می تواند به کاهش کلسترول خون کمک کند. بر اساس تحقیقاتی که در دانشگاه راکفلر آمریکا صورت گرفته و به تأیید انجمن متخصصان قلب آمریکا رسیده و در مجله نظام پزشکی ایران نیز به ثبت رسیده است. کلسترول موجود در میگو باعث افزایش کلسترول خون نمی شود و اصولا آن چه که علت اصلی افزایش کلسترول خون است، اسیدهای چرب اشباع به شمار می روند. میگو مقدار قابل توجهی املاح ضروری به خصوص فسفر و آهن دارد که به ویژه برای کودکان در حال رشد و زنان باردار بسیار مفید است. همانگونه که قبلا" نیز اشاره شد غذاهای دریایی به دلیل اینکه بافت پیوندی کمتری به نسبت سایر غذاهای گوشتی دارند. گوشت آنها نرم تر بوده و این واقعیت به خصوص پس از پخت مشخص می شود. به همین دلیل غذاهای دریایی و از جمله میگو برای افراد مسن که به دلیل وضعیت دهان و دندان کمتر قادر به جویدن و هضم غذا هستند بسیار مفید است. در ارتباط با اندازه ،بر خلاف تصور عامه میگوهای درشت به دلیل مسن بودن میگو و سفت شدن عضلات آنها و به زبان دیگر پیر شدن آنها در مقایسه با میگوهای کوچکتر، خوشمزه نیست و در میگو نیز مانند سایر جانوران مثل مرغ، گاو و گوسفند نوع کوچکتر آن خوشمزه تر است، دلیل اصلی تفاوت قیمت در میگوهای ریز و درشت درصد ضایعات آن است.میگوها در کل دارای چربی کمی می باشند. اسیدهای چرب امگا-3 که از دسته اسیدهای چرب غیر اشباع بوده و برای سلامتی مفید هستند، در میگوها به وفور یافت می شوند. این دسته از اسیدهای چرب می توانند در کاهش خطر بیماریهای قلبی مؤثر واقع شوند.اسیدهای چرب امگا-3 همچنین اجزای ضروری برای غشای سلول مغز و بافت چشم است.میگو منبع غنی از ویتامین های E,D,C,B12,B6,A و املاحی چون کلسیم، آهن، منیزیم،فسفر، پتاسیم، سدیم،روی، مس، منگنز و سلنیوم است.علاوه بر این کلسیم، روی، آهن، منیزیم و فسفر میگو نسبت به سایر آبزیان بیشتر است. همچنین میگو به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا‪ ۳به کنترل التهاب و پیشگیری از لخته شدن خون کمک می‌کند. ‪ ۹۰گرم میگوی سرخ شده دارای ‪ ۲۰۰کالری انرژی، ‪ ۱۶گرم پروتئین، ‪ ۱۰گرم چربی، ‪ ۱۶۸میلی گرم کلسترول، ‪ ۲/۵گرم اسیدهای چرب اشباع، ‪ ۲/۶گرم اسیدهای غیراشباع با پیوندهای چندگانه، ‪ ۴/۱گرم اسیدهای چرب غیر اشباع با پیوند تکی و ‪ ۳/۱۰گرم اسید چرب امگا‪ ۳است. هر ‪ ۱۱۰گرم آن حدود ‪ ۲۰۰میلی‌گرم کلسترول داشته و مصرف هر ‪ ۱۲۰گرم آن حدود ‪۷۰درصد ویتامین ‪ B12و ‪ ۱۱درصد ویتامین ‪ B6مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. میزان پروتئین موجود در هر 120 گرم میگو حدود 7/23 گرم بوده که رقم بالایی است. که حدود 47 درصد از نیاز روزانه یک فرد سالم را تأمین می کند. ترکیبات ویژه مواد غذایی میگو آن را به عنوان یک غذای مناسب برای کمک به تنظیم قند خون تبدیل کرده است.. در صورت مصرف ‪ ۱۲۰گرم میگو در روز حدود ‪ ۸۰درصد نیاز بدن به سلنیوم تامین می‌شود.میگو منبع‌ مهم‌ سلنیوم ‌ است‌ که‌ مصرف‌ هر 120گرم‌ آن‌ 80 درصد از نیاز روزانه‌ بدن‌ به‌ این‌ عنصررا تامین‌ می‌کند، تحقیقات‌ و آزمایشها نشان‌می‌دهد که‌ رابطه‌ معکوسی‌ میان‌ سلنیوم ‌ و شیوع‌سرطان‌ وجود دارد. یکی از فواید دیگر این ماده مغذی خاصیت ضد سرطانی می باشد. میگو به دلیل دارا بودن عنصر سلنیوم و خاصیت ضد اکسید کنندگی در پیشگیری از سرطان مفید است.
سلنیوم DNA را ترمیم‌می‌کند و مانع‌ از آسیب‌ رساندن‌ به‌ سلولها می‌شودو از تکثیر سلولهای‌ سرطانی‌ جلوگیری‌ می‌کند و ازمرگ‌ سلولی‌ می‌کاهد.سلنیوم دستگاه‌ ایمنی‌ بدن‌ را برای‌ حذف‌سلولهای‌ فرسوده‌ و غیرعادی‌ تحریک‌ و با پیوستن‌به‌ قسمت‌ فعال‌ بسیاری‌ از پروتئین‌ها مانند گلوتاتیون و پراکسیداز، خاصیت‌ضدسرطانی‌ پیدا می‌کند. میگو به دلیل دارا بودن عنصر سلنیوم در پیشگیری از آب مروارید بسیار موثر است و مصرف آن مواد سرطان زا را در بدن خنثی کرده و پیشرفت و اثرات بیماری را در افراد مبتلا به ایدز کاهش می دهد. همچنین مصرف مواد غذایی غنی از سلنیوم مانند میگو، منجر به درمان شوره سر و همچنین علایم لوپوس( بیماری سیستم ایمنی است که در آن سلولهای ایمنی بدن بر ضد سلولهای بدن فعال شده و منجر به عوارضی در بدن می شوند) می گردد. پیشگیری از بروز بیماری چشمی آب مروارید و کاهش عوارض آلودگی هوا بر سلامت افراد را از فواید دیگر عنصر سلنیوم است و این عنصر در سم زدایی فلزات بدن همچون آرسنیک و جیوه نقش دارد؛ به همین دلیل است که مصرف میگو به افراد ساکن در شهرهای آلوده بسیار توصیه می شود.باتوجه به اینکه عنصر سلنیوم تولید اسپرم (سلول جنسی مردان) را نیز افزایش می دهد؛ بنابراین استفاده از مواد غذایی حاوی این عنصر در رفع اختلال ناباروری مردان که ناشی از کاهش تولید اسپرم باشد، موثر است.گفتنی است علاوه بر میگو، جگر، تخم مرغ، گوشت گاو، جو، سیر، کلم بروکلی، سبوس گندم، قارچ، انگور قرمز و دانه خردل نیز از منابع سرشار از عنصر سلنیوم هستند.استفاده از میگو به دلیل بالا بودن محتوای اسید چرب امگا-3 برای مبتلایان به افزایش چربی خون مانعی ندارد.پروفسور« ژوزف تامی جی» فوق تخصص تغذیه از کالیفرنیا، معتقد است به‌رغم بالا بودن درصد کلسترول در میگو، اما با مصرف این ماده غذایی از درصد کلسترول مضر خون به میزان قابل توجهی کاسته می‌شود.وبا استفاده ازگوشت این جاندار دریایی، زیر نظر یک متخصص تغذیه و با کنترل مرتب چربی خون فرد، نه تنها مشکل ساز نیست بلکه به مرور زمان باعث جایگزینی کلسترول مفید (HDL) به جای کلسترول مضر (LDL) می‌شود؛ به این ترتیب علائم ناشی از بالا بودن چربی خون کاهش می‌یابد. میگو از نظر کلسترول غنی است، اما مصرف این ماده غذایی در افرادی که مشکل افزایش کلسترول خون دارند هیچ گونه نگرانی را درپی ندارد.این فوق تخصص تغذیه در‌خصوص نحوه کاهش کلسترول متعاقب مصرف میگو توضیح می دهد که بدن انسان بالقوه توانایی تولید کلسترول را دارد . اما زمانی‌ که برخی مواد خاص حاوی این نوع چربی، از طریق خوراک وارد بدن می‌شوند، تولید کلسترول خود به خود محدود شده و در حقیقت متعادل می‌شود. اما در عین حال باید هشیار بود که هر ماده چربی این خاصیت را ندارد و حتما با نظر یک کارشناس باید اقدام به مصرف انواع خوراک چرب نمود.پروفسور تامی جی در نهایت تاکید میکند: میگو یک منبع بسیار غنی از ریزمغذی سلنیوم و ویتامین B12 است و مصرف آن خصوصا در افراد مبتلا به کم خونی و ریزش مو توصیه می‌شود. یادآوری می‌شود مبتلایان به بیماری نقرس باید در مصرف میگو احتیاط کنند.براساس تحقیقات و بررسی های صورت گرفته توسط کارشناسان میزان اسیدهای چرب امگا 3 در خون افراد مبتلا به افسردگی، کمتر از میزان طبیعی است؛ به همین دلیل مصرف میگو تا حدودی در درمان و پیشگیری از افسردگی موثر است.بر همین اساس ، اسیدهای چرب غیراشباع موجود در میگو، نقش ضدالتهابی داشته که با مصرف آن می توان از ابتلا به بیماری های التهابی، مانند ورم مفاصل و برونشیت مزمن پیشگیری کرده و علایم این قبیل بیماریها را کاهش داد.در افراد مبتلا به سردردهای میگرنی، دریافت منابع غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3، در کاهش علایم و عوارض این بیماری مفید است. میگو به علت دارا بودن مواد مغذی در پیشگیری و درمان آسم در دوران کودکی و در رژیم غذایی از ابتدای دوران کودکی موثر است.متخصصان تغذیه معتقدند: ضریب هوشی نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری از مواد غذایی دریایی همچون ماهی و میگو استفاده کنند بیش از سایر نوزادان است.کودکانی که مادران آنها در دوران بارداری به میزان کافی از ماهی و میگو استفاده کرده اند در 6 ماه اول تولد از نظر رفتاری و هوش حدود 2 ماه از سایر همسالان خود جلوترند.مصرف میگو مواد سرطان زا را در بدن خنثى و در افراد مبتلا به ایذر از پیشرفت بیمارى ها جلوگیرى مى کند . میگو به علت دارا بودن مواد مغذى در پیشگیرى و درمان آسم در دوران کودکى کودکى مؤثر است. اسیدهاى چرب غیراشباع موجود در میگو نقش ضد التهابى دارد، در نتیجه با مصرف آن مى توان از ابتلا به بیمارى هاى التهابى مانند ورم مفاصل و برونشیت مزمن پیشگیرى کرد.استفاده از میگو به دلیل بالا بودن محتواى اسید چرب امگا-۳ براى مبتلایان به افزایش چربى خون مانعى ندارد.مصرف مداوم ماهى و میگو ایمنى در برابر سه نوع سرطان خون را سبب مى شود.میزان سکته قلبی درافرادی که مرتب میگو میخورندکمتر از کسانی است که میگو نمی خورند وگوشت قرمز استفاده می کنند.میگو حافظه راتقویت می کندوقدرت ذهنی را بالا می برد.تمامی خوراکیهای دریایی به شکل عام ومیگو بصورت خاص دستگاه دفاعی بدن را تقویت می کنند.میگو دربالا بردن مقاومت بدن،بهبود التهابها،بیماریهای قلبی ومبارزه با سرطان کمک فعالانه ای دارد.
گردآوری و تنظیم : علی کریمی
منبع:پایگاههای اینترنتی

برداشت میگو و مدیریت آن

برداشت میگو و مدیریت آن

برنامه ریزی برداشت میگو

برداشت میگو در زمان درست وسایز مناسب در اقتصادی کردن تولید میگو بسیار مهم واساسی می باشد. تهیه جدول سایزهای  مناسب میگو برای فروش می تواند در برنامه ریزی برای برداشت کمک زیادی نماید. بنابراین دقت در رسیدن به سایزهای اقتصادی در گونه های مختلف میگو از افزایش F.C.R وبه دنبال آن افزایش هزینه تولید کمک زیادی می کند.در ایران اغلب شرایط آب وهوایی نقش مهمی در برداشت دارد.در آذر ماه دمای آب به پایین تر از دمای اپتیمم رشد می رسد که برای پرورش میگو مناسب نیست .در طول این دوره میگو خوب رشد نکرده و احتمال افزایش پوست اندازی در صورتی که دما به 11 درجه سانتی گراد ویا کمتر برسد، وجود دارد.  بنابراین بهتر است قبل از رسیدن به این دوره سرما برداشت تمام شود. ترتیب برداشت استخرها بر اساس مقدار بیومس ،سایز میگو وکیفیت آب استخر مشخص می شود.

به نظر می رسد باتوجه به وضعیت موجود در بازار فروش، بهترین سایز برای برداشت سایزهای 60-51 و70-61 می باشد که در این سایزها میزان F.C.R نیز کمتر می شود.

عواملی که قبل از برداشت بایستی به آن دقت شود عبارتند از:

·                                                     کنترل سایز میگوها با شمارش تعداد میگو در یک کیلوگرم میگو.

·                                                     کنترل ومشخص کردن دوره مصرف دارو هایی مثل آنتی بیوتیک وسایر مواد شیمیایی مورد استفاده در استخرها.

·                                                     ارسال نمونه برای تشخیص پس مانده آنتی بیوتیکها ومواد شیمیایی مورد استفاده.

·                                                     اطلاع از قیمت فروش میگو.

·                                                     برنامه ریزی دقیق برای برداشت.

نکته: دوره بعد از مصرف دارو یعنی مدت زمانی که لازم است تا اثرات داروهایی مثل آنتی بیوتیک از بدن جاندار خارج شود.

·                                                     کنترل پوست اندازی میگو. پوست اندازی میگو معمولا برای رشد یا تحت تاثیر استرس شدید اتفاق می افتد. اگر میگو در زمان پوست اندازی صید شود مقدار میگوی با پوسته نرم زیاد شده وبر کیفیت عمل آوری میگو تاثیر منفی خواهد گذاشت.

·                                                     کنترل وزن میگو یک هفته قبل از بیومتری برای مشخص شدن سایز میگو. به نظر می رسد برای میگوی اندیکوس وزن بین 15تا17 گرم وبرای وانامی بین 18تا21 گرم برای برداشت مناسب باشد.

·                                                     قبل از برداشت وبعد از غذادهی یک نمونه گیری انجام شود تا درصد نرمی پوسته مشخص گردد.اگر مقدار نرمی پوسته بالای %5 باشد بایستی برداشت 3تا4 روز عقب بیافتد.

برای آماده سازی استخر برای برداشت از آهک کشاورزی به میزان بین 70 تا100 کیلوگرم در هکتاراز سه روز قبل از برداشت در دومرحله استفاده می شود تا به سفت شدن پوسته میگو کمک کند. همچنین بین 24 تا48 ساعت قبل برداشت غذادهی قطع و تعویض آب وآبگیری نیز انجام نشود.

زمان برداشت

بهترین موقع برای شروع  برداشت  ساعت 4 بعد ازظهر است وسعی شود تا 2 بامداد تمام شود.سعی شود برداشت تا قبل از ساعت 5 صبح تمام شود چون احتمال بروز کمبود اکسیژن وجود دارد. در موقع برداشت به ساعت ورود کامیون حامل یخ برای میگو توجه شود ،چون قبل از شروع برداشت بایستی ارتفاع آب استخر کاهش یابد و هر گونه تاخیر در رسیدن کامیون ممکن است باعث کمبود اکسیژن و پوست اندازی شود.

پروسه برداشت

·                                                     تمام اسباب وادوات مورد نیاز صید آماده باشد.

·                                                     آب با %2 کلر جهت شستشو مهیا شود.

·                                                     آب با دمای 5 درجه جهت کشتن میگو آماده شود. دمای این آب با استفاده از یخ در طول برداشت ثابت نگه داشته می شود.

·                                                     یک براین تانک نیز برای متا بی سولفیت سدیم در نظر گرفته می شود. که میزان  استفاده از این ماده توسط عمل آور مشخص می شود.

·                                                     توری کیسه ای مخصوص برداشت نصب وتخته های خروجی برداشته و برداشت شروع می شود.

·                                                     میگو های صید شده بعد از عمل آوری اولیه در مزرعه با پوشش یخ ودر سبد های 20 تا25 کیلویی بارگیری وبه کارخانه عمل آوری منتقل می شود.   

نحوه برداشت وعمل آوری اولیه در مزرعه

·                                                     وضعیت پوسته میگو بررسی شود.

·                                                     وسایل مورد نیاز صید مثل یخ ،کامیون،روشنایی،سبد ،توری برداشت وغیره کنترل شود.

·                                                     تمام وسایل  قبل از شروع برداشت در جاهای خود مستقر شود تا از بروز استرس  به کارکنان در حین برداشت جلوگیری شود .

·                                                     توری برداشت در خروجی نصب واز سالم بودن آن اطمینان حاصل شود.

·                                                     در حین شروع برداشت  هر 2 تا 3 دقیقه یکبار توری برداشت تخلیه ومیگو جهت عمل آوری به محل عمل آوری منتقل شود.

·                                                     بعد از کشتن میگو ، به براین تانک حاوی متابی سولفیت سدیم (7 الی 8 درصد) منتقل و به مدت 5 تا 7 دقیقه در این محلول نگهداری شود.

·                                                     میگو وزن شده و در سبدهای 20 الی 25 کیلویی ریخته می شود. در هنگام ریختن میگو در این سبد ها باید در زیر و روی میگوها از پوشش یخ  استفاده شده تا میگو سرد نگه داشته شود.

·                                                     بعد از تکمیل ،کامیون به سمت کارخانه عمل آوری حرکت کند.

چالش های پرورش میگو

چالش های پرورش میگو

چالش های زیادی در پرورش میگو وجود دارد. صنعت پرورش میگو  شامل یک مجموعه به هم پیوسته می باشد. این صنعت دارای زنجیره هایی مثل کارگاه تکثیر ،مزرعه عمل آوری و بازرگانی وغیره است. عوامل مورد نیاز پرورش میگو عبارتند از:

1-      داشتن اطلاعات صحیح و هماهنگی لازم بین عوامل مرتبط با این صنعت.

2-     داشتن سازمادهی لازم جهت تشخیص ومبارزه با مشکلات پرورش میگو.

3-     دسترسی به تکنولوژی های جدید تولید میگو.

4-     دستیابی به روش های کاهش هزینه تولید.

5-     داشتن نیروهای مجرب و کاربلد.

چالش های موجود :

میزان برداشت

کیفیت لارو

بیماری میگو

مدیریت مزرعه میگو

فیتوپلانکتونها ی مضر و سمی چالش ها ی جدید

هزینه تولید

قیمت فروش

سوددهی

وضعیت اقتصادی دنیا

قوانین کشوری

تحریم ها

برای نیل به یک تولید مناسب و اقتصادی  ، کم کردن چالش های جدید و دست یابی به تکنولوژی های جدید بسیار لازم و ضروری است

چرا به فن آوری های جدید درآبز ی پروری نیاز داریم

چرا به فن آوری های جدید درآبز ی پروری نیاز داریم

خلاصه:

از سال 1970 تولیدات آبز ی پروری بطور متوسط سالیانه 9/8 در صد رشد داشته است در حالیکه در همین بازه زمانی رشد ماهیان صید شده از دریا و تولید گوشت به ترتیب 2/1 و 8/2  بوده است . برای پاسخگویی به نیازها باید در پنج دهه آینده  ابزی پرور ی تا 5 برابر رشد نماید .این توسعه باید بر سه عامل محدود کننده زیر غلبه نماید :

1-   تولید ماهی بیشتر بدون افزایش بیشتر  از منابع طبیعی همچون خاک وآب

2-   توسعه سیستم پایدار بدون وارد نمودن ضربه به محیط زیست

3-   توسعه سیستم هایی که مبتنی بر صرفه های اقتصادی و نسبت معقولی از هزینه وسود باشد تا پایداری اقتصادی و اجتماعی آبز ی پرور ی را مهیا نماید

 آبزی پروری شامل همه تولیدات اعم از پرورش حیوانات و گیاهان ابزی در محیط آب شیرین ، لب شور  و دریایی  میشود آبزی پروری یکی از صنایع تولید غذایی است که دارای بیشترین رشد می باشد . تولیدات ابز ی پروری جهانی از سال 1970 بطور متوسط سالیانه 9/8 در صد افزایش داشته است در حالیکه تولیدات ماهیاز دریا  و گوشت دارای  2/1 و 8/2 در صد  رشد سالیانه بوده است .

در سال 2006 کل تولیدات ابزی پروری شامل خرچنگ و سخت پوستان و نرم تنان و ماهی 7/51میلیون تن با وزن تر برآورد شده است.  که ارزشی معادل 79 میلیارد دلار داشته است . در این ارتباط میزان تولید از طریق ماهیگیری 994/91 میلیون تن بوده است .( گزارش فایو 2006)

جدول شماره یک -عمده گونه های تولید شده در بخش آبزی پروری در سال 2006

تولیدات	میلیون تن	ارزش تولید ( میلیون دلار)
ماهی ، سخت پوستان ، صدف و غیره	653/51	387/78758
آبهای داخلی	593/31	732/41433
آبهای دریایی	06/20	655/37324
گیاهان آبز ی	076/15	125/7187
جمع	728/66	513/85945

به هر حال تولیدات آبز ی پروری باید بیشتر رشد کند تا بتواند در آینده  جوابگوببی تقاضا برای ماهی باشد و  این تقاضا ناشی از افزایش جمعیت و تقاضا برای غذای سالم می باشد

ذخایر ماهیان صید شده در جهان    به محدودیت رسیده است و 75 درصد از گونه های اصلی دارای اضافه برداشت و یا در حد آخرین ظرفیت برداشنت می باشد . همزمانی توقف رشد صید ماهی از دریا  با افزایش تقاضا برای ماهی ناشی از افزایش جمعیت  موجب افزایش سرانه مصرف آبزیان شده است

در سال 2003 مصرف سرانه ماهی با احتساب کشور چین 3/16 کیلو گرم و بدون چین 3/13 بوده است . سازمان فایو انتظار دارد که افزایش 53 تا 200 درصدی  را در سرانه مصرف شاهد باشد .و به میزان 25 کیلو گرم درسال 2025 و 30 تا 40 کیلو گرم در سال 2050 برسد و این اختلاف عرضه و تقاضا باید از طریق آبز ی پروری تامین شود (New,1991:Wijkstrom,2003). بنابراین صنعت آبز ی  پروری  مسئولیت تامین و افزایش  ماهی را دارد و یک افزایش 5 برابری   در 5 دهه آینده نیاز می باشد . تا سطح فعلی مصرف ابزیان را تامین نماید . تولیدات گذشته و پیشی بینی آینده در جدول زیر آمده است

جدول 2- تولیدات جهانی آبزیان شامل ماهی ، سخت پوستان و نرم تنان 

سال	1953	1963	1973	1983	1993	2003	2006
تولید ( میلیون تن )	0.96	1.76	3.07	6.21	17.77	41.9	51.653

 منبع  : 1991:Wijkstrom,2003 FAOSTAT statistic database:fao.org:New

جدول شماره 3- تولیدات مورد نیاز

سال	2010	2025      *a	2025      *b	2050
تولید ( میلیون تن )	61	120	150	210
منبع	Wijkstrom,2003	New,1991	New,1991	Wijkstrom,2003

a*   - سرانه مصرف بر اساس وضعیت موجود (بدون افزایش)

*b- سرانه مصرف بر اساس 25 کیلو گرم پیش یبنی فایو

تولیدات آبز ی پروری طی 50 سال گذشته بیشتر از 40 برابر افزایش داشته است . و انتظار می رود طی 50 سال آینده به 5 برابر افزایش یابد . برای این افزایش نیاز به برنامه ریزی است  و باید  نیازها ی آن مد نظر قرار گیرد . اثرات مخرب زیست محیطی به حداقل برسد و استفاده از منابع طبیعی برای این منظور بهینه ساز ی شود

آبزی پروری پایدار : استفاده معقول از منابع طبیعی

آبزی پروری بر اساس آب و زمین استوار است (اکثرا" آب شیرین  و همچنین اب لب شور و دریا)

در مقیاس جهانی منابع آب شیرین کمیاب و گران قیمت است . در حال حاضر  حدود 41 درصد جمعیت جهان  در حوزه رودخانه ها زندگی می کنند که در معرض کم آبی قرار دارند . در سال 2050  ، 70 درصد جمعیت جهان با کمبود آب مواجه خواهند بود . در آبز ی پروری آب موجود در استخر بر اثر تبخیر و نفوذ  در زمین از بین میرود .اگر چه  پساب و فاضلاب استخرها مجددا" قابل استفاده است  و نتوان آنرا آب کاملا" ضایع محسوب کرد   ولی ممکن است در بسیار ی از موارد به دلیل افت کیفیت و محدودیت دسترسی   مورد استفاده مجدد قرار نگیرد . معمولا" بر حسب فصل و میزان رطوبیت  حدود 2 تا 10 میلیمتر آب استخر بطور روزانه  بر اثر تبخیر از دسترس خارج میشود که حدود 20 تا 100 متر مکعب در هکتار می باشد . نفوذ  آب از استخرهاییکه مناسب ساخته شده اند و نه استخرهایی که دارای بالاترین خاک نفوذ پذیرهستند  کمتر از 5 میلیمتر در روز  است . میزان تبخیر و نشت اب در یک استخر در حدود 10 میلیمتر در روز و یا 3500میلیمتر در سال  می باشد . در نتیجه یک استخر یک هکتار ی در حدود 35000 متر مکعب در سال برای جایگزینی آب تبخیری و نشتی به آب نیاز دارد .

زمین های آبزی  پروری باید در جوار منابع آب قابل اطمینان همچون رودخانه و دریاچه ها  و چاههای آرتزین  بوده و کم و بیش مسطح  و به آسانی تخلیه شود   . این نوع اراضی برای سایر هدفهایی همچون شهر سازی ، کشاورز ی،تفریحی و گردشگری  دارای تقاضای بالایی است و از سوی دیگر با محدودیت های حفاظتی  در مناطق تالاب ها و جنگل ها ی حرا  مواجه است .

مزارع آبز ی پرور ی دریایی  ، آب شیرین چندانی مصرف نمی کنند  اما در مناطق ساحلی گسترش یافته اند جایی که زمین شدیدا" محدود است . 60 در صد از جمعیت دنیا در 60 کیلومتری ا ز سواحل دریا زندگی می کنند و دو سوم شهرهای با جمعیت بالای  2.5 میلیون نفر نیز در مناطق ساحلی واقع شده اند

مناطق ساحلی از نظر اکولوژیکی حساس بوده ودارای جنگل ها ی مانگرو و صخره ها ی مرجانی و اکوسیستم های منحصر بفرد می باشند   . لذا این مناطق تحت حفاظت بوده و برای توسعه استخرهای پرورشی با مخالفت های عمومی و قانونی مواجه می باشند. بطور مثال در هند که تراکم جمعیت در مناطق ساحلی بالا است داد گاه عالی هند در سال 1996 تصمیم گرفت که اجازه استخر تا محدوده 500 متر ی از داغ اب دریا  صادر نگردد . و دیگر کشورها نیز ساخت استخرها ی ساحلی را محدود نموده اند  بطوریکه اخذ اجازه احداث استخر در سایت های آبز ی پروری دارای فرآیندی سخت و زمان بر  است .

هدف نخست از توسعه آبز ی پروری تولید ماهی بیشتر بدون  افزایش قابل ملاحظه استفاده  از منابع طبیعی ( آب و زمین ) است . (Avnimelech et al :2008)

توسعه متراکم آبز ی پروری با افزایش اثرات زیست محیطی همراه است. در فرایند تولید مقادیر زیادی از ضایعات آلودکننده از قبیل غذاهای خورده نشده و مدفوع  تولید میشود .به همراه پساب مزارع پرورش آبزیان موادی همچون غذا ، ترکیبات ارگانیگ وغیر ارگانیک مثل آمونیوم ، فسفات ، کربن ارگانیک محلول و مواد ارگانیگ به محط وارد میشود .مواد غذایی زاید وارد شده به محیط موجب آلودگی آب شده و علاوه برآن آبهای تخلیه شده به محیط باعث افزایش میکرو ارگانیسم های حامل بیماری و تولید گونه های مهاجم بیماری می شود .  برای تولید یک کیلو گرم ماهی با فرض ضریب تبدیل غذایی 1 تا 3 به مقدار 1 تا 3 کیلو گرم ماده غذایی خشک نیاز است . حدود 36 در صد از غذا بصورت مواد زائد ارگانیک   دفع میشود . حدو 75 در صد از غذا بصورت NوP مصرف نشده در آب باقی می ماند . در یک سیتم متراکم پرورش آبزیان که حدود 3 تن ماهی تیلاپیا وجود دارد با یک جمعیت 50 نفر ی از انسان برابری می کند این توده زنده از نظر تولید مواد رائد با مواد رائدی که توسط اجتماعی  از 240 نفر تولید میشود برابر ی می کند . بنابراین میتوان نتیجه گرفت که این توده ماهی تقریبا" 5 برابر  بیوماس انسانی مواد رائد  تولید می کند  . و دلیل این موضوع این است که دامنه رژیمی ماهی محدود می باشد  و بخش زیادی از غذای  هضم نشده  باقی ماتده و دفع میشود . عادت تغذیه ای ماهی به آناتومی سیستم گوارش ماهی ارتباط دارد . طول روده ماهی کوتاه است و نسبت روده به طول بدن ماهی کوچک است .بطور نمونه طول روده ماهی کپور 2 تا 2.5 برابر طول بدن است در حالیکه در  گاو و گوسفند   به ترتیب 20 و 30 برابر بزرگتر است . روده انسان حدود 3 تا 4 برابر از طول بدن بزرگتر است . در نتیجه غذا در روده ماهی برای مدت کوتاهی باقی می ماند و به همین دلیل باید غذای ماهی قابلیت هضم داشته باشد و از سوی دیگر بر خلاف حیوانات خشکزی که انرژی خودرا از کربوهیدارات ها و لیپیدها تامین می کنند  ماهی  انرژی را از پروتیئن بدست می آورد  و بدن ماهی از 65 تا 75 در صد پرونئین تشکیل شده است . بنابراین نیاز پروتئینی ماهی 2 تا 3 برابر بیشتر از این حیوانات است . آمونیوم یکی از محصولات نهایی سوخت و ساز پروتئین می باشد همه عوامل به بالا بردن میزان نیتروژن در آب کمک می کند. در آب  مقدار آمونیاک (NH3)وآمونیوم  (NH4)بسته به میزان PHو دما  در حال تعادل است که به مجموع آن مقدار کل نیتروژن آمونیاکی  total  ammonium nitrogen(TAN) )اطلاق میشود . اگرچه هردو فرم  آمونیاک ممکن است برای ماهی سمی باشد ولی شکل غیر یونیزه آن سمی تر است . و این موضوع به این واقعیت نسبت داده میشود که آمونیوم  نسبت به آمونیا ک توانایی حل چربی را داشته و به آسانی از غشاء بیولوژیک عبور می کند در بیشتر موارد میزان آمونیوم درغلظت بالای 1.5 میلی گرم در لیتر برای ماهیان پرورشی تجاری سمی است اما در بیشتر مواردمقدار قابل قبول آمونیوم  غیر یونیزه   در سیستم آبزی پروری در حد 0.025میلی گرم در لیتر است به هر حال حد سمی بودن تا حدود زیادی به قدرت و نوع گونه ، اندازه ، ارگانیک های پالایش کننده ، فلزات ، نیترات ، شوری و PH بستگی دارد

علاوه بر تولید  مقادیر زیادی از مواد زاید ،  استفاده از پودر و روغن ماهی  بعنوان جزء اصلی غذا  یکی دیگر از عوامل ناپایداری در آبزی پروری است . تقریبا" یک سوم تولیدات جهانی پودر ماهی در غذای آبزی پروری مورد استفاده قرار می گیرد سهم پودر ماهی  استفاده شده در تولید ماهی از 10 در صد در سال 1988 به 17 در صد در سال 1994 و 33 درصد درسال 1997 رسیده است   بنابراین آبزی پروری ممکن است یک نوشدارو باشد لیکن  عامل ترویج کننده نابودی ذخایر آبزیان جهان محسوب میشود .نسبت مصرف غذای ماهی وحشی به ماهی پرورشی در حدود1 :.1.41 برای تیلاپیا . 1:       5.16برای گونه های دریایی است . هزینه خرید غذای برای ماهی پرورشی  50 در صد هزینه های تولید را تشکیل میدهد  وبالا بودن هرینه ناشی از قیمت ترکیبات پروتئینی آن می باشد .بطور میانگین از مجموع  هزینه های  تامین مواد غذایی  تنها  25در صد آن به محصولات قابل برداشت تبدیل میشود .  بنابراین برای پایداری بیشتر  به منابع پروتئین ارزان و همچنین  بهبود راندمان تبدیل غذایی نیاز است . 

هدف دوم : توسعه فعلی وآینده آبزی پروری توسعه  سیستم های پایدار است که به محیط زیست آسیب نرساند  .

افزایش تولیدات آبز ی پروری از یک میلیون تن در سال 1953 به بیش از 200 میلیون تن در سال 2050 به همراه حفاظت از محیط زیست و کسب درآمد بیشتر برای تولید کندگان  نقش آبز ی پروری را پیچیده کرده است . هزینه های غذا در حال افزایش است و  افزایش آن در آینده دور از انتظار نیست به دلیل افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری های نوین موجب افزایش .تقاضا برای محصولات کشاورز ی شده است . . و این رقابت ها باعث شده است تا قیمت ها افزایش یابد  علاوه بر آن ملاحظات اقتصادی و زیست محیطی و گسترش تولیدات باشیوه  سوخت زیستی ، بخش قابل توجهی از تولید کنندگان غذا را از چرخه تولید خارج نموده و کاهش تولید غذا  ، قیمت ها را افزایش داده است  افزایش قیمت سوخت و دیگر فاکتورها موجب افزایش هزینه های تولید شده است و در طول دهه گذشته  در آمد آبزی پروران کاهش یافته است و تعدادی از مزارع نیز به دلیل عدم توان رقابت تعطیل شده اند

هدف سوم : توسعه صنعت آبز ی پروری مبتنی بر افزایش سود نسبت به هزینه وتقویت و  پایداری اقتصادی و اجتماعی 

 این هدف باید با توسعه بیشتر برنامه های تغذیه با راندمان بالا ، استفاده کمتر از سیستم های  تولید گران ، بکارگیری تکنولوژی تولید با راندمان بالا ، و کاهش مصرف انرژی که باعث کاهش هزینه تولید میگردد  همراه گردد .

علاوه بر سه محدودیت ذکر شده متخصصان آبز ی پروری باید  حودرابا تقاضای بازار  برای عرضه محصول با کیفیت  بالا ، سالم ، جذاب و محصولات قابل قبول برای جامعه هماهنگ نمایند . یکی از پاسخ های اصلی  به هدف های ذکر شده در بالا توجه به استفاده ازفن آوری های زیستی و  تکنولوژی  سوخت زیستی است .

منبع :

Why do we  need new technologies for aquaculture ?

Biofloc technology – A practical guide Book

y-Avnimelech

مترجمین : محمد رضا عسکری پور – علی کریمی