پرو رش میگو ی گونه وانامی در هرمزگان

اشاره :

علی رغم اینکه  گونه  وانامی  برای اولین بار توسط موسسه تحقیقات شیلات ایران درسال  1384 جهت انجام کارهای پژوهشی به ایران معرفی گردید. و استانهای خوزستان و بوشهر  از سالیان گذشته و مزارع چابهار از سال 87 مبادرت به پرورش این گونه نمودند  . استان هرمزگان به دلیل دسترسی آسان به زیستگاه طبیعی میگوی ایندیکوس و وفور مولدین  مورد نیاز مراکز تکثیربرای تولید لارو گونه بومی  و از همه مهمتر عدم مواجه با بیماری لکه سفید میگو،  تا قبل  از سالجاری توجهی به این گونه نداشتند  . اجرای طرح آزمایشی  پرورش گونه وانامی در سطح 20 هکتار در  یکی از سایت های منفرد  وعلاوه بر آن  عدم تکافوی    لارو تولیدی  گونه سفید هندی  در اواخر دوره پرورش  جرقه ای شد تا  پرورش گونه وانامی  مورد اقبال پروش دهندگان هرمزگانی قرار گیرد  و بدون برنامه ریزی قبلی  و از آنجاییکه یکی از مراکز تکثیر با هدف تامین لارو مورد نیاز مزارع چابهار  اقدام به ورود مولدین از هاوایی و استان گلستان نموده بود   بخشی از لارو تولیدی و بدون رعایت تقویم زمانی  درسطح 149 هکتار از  مزارع پرورش میگو ی سایت تیاب  با استفاده از غذای مزرعه ساز  ذخیره سازی  شد .

مقدمه :

تاریخچه آبزی پروری در سطح جهان نشان می دهد که استفاده از گونه های غیر بومی  پربازده  در جهت  افزایش تولید مسبوق به سابقه  است .  که از جمله آن  جهان شمول شدن پرورش  گونه وانامی  در کشورهای پیشرو  پرور ش میگو  می باشد . در راستای  تنوع گونه ای و استفاده از گونه ها ی پربازده  و" علی رغم  برخی مزیت های گونه بومی   وتاکیدو مخالفت  با ورود گونه غیربومی  "   از آنجاییکه اقتصاد نقش عمده  و تعیین کننده ای درپرورش میگو دارد و برخورداری گونه وانامی از مزیت های زیستی و  اقتصادی  ، تنوع گونه ای در  پرورش  میگو  نیز متاثر از عوامل  اقتصادی  اجتناب ناپذیر است

 میگوی  وانامی  بومی  آبهای  دریای مکزیک، امریکای  مرکزی و جنوبی  و جنوب کشور  پرو  است .  در فواصل  سالهای 1970 تا 1980  از مکزیک و پرو به سواحل امریکای لاتین  راه  یافت  و به شمال غربی سواحل امریکا و هاوایی منتقل شد و  انتشار آن  از  سواحل شرقی اتلانتیک تا کارولینای شمالی و تگزاس و  سرتاسر شمال مکزیک، نیکاراگوئه و برزیل  گسترش یافت بطوریکه  اکثر  کشورها ی این منطقه در حال پرورش میگوی وانامی می باشند.  و به تبع آن  در آسیای جنوب شرقی و کشورهایی  همچون  چین، تایوان، تایلند، فیلیپین و مالزی این گونه پرورش داده می شود.

به دلیل مزیت های این گونه در مقایسه با سایر گونه ها ی پرورشی  از جمله سرعت  ر شد ، تحمل  دامنه وسیعی از تغییرات دما و شوری، ضریب بازماندگی و راندمان تولید  بالا در مراحل لاروی  و دوره  پرورش  رژیم  پروتئینی  کمتر،  امکان  تولید  مولدهای  مقاوم به بیماری خاص  و  عاری از بیماری  وکاهش  هزینه تولید و  بازار مصرف شناخته شده   این  گونه  قابلیت خود را  به عنوان جایگزین  میگوهای پرورشی  کم بازده و مستعد به بیماری   بخوبی نشان داده است  .

مقایسه معایب و مزایای گونه های ایندیکوس و وانامی:  

جدول-1-  مقایسه  مزایای گونه های اندیکوس و وانامی

میگوی اندیکوس	میگوی وانامی
بومی بودن گونه میگو	رشد سریع دارد
میگوی مولد طبیعی  در فصول مناسب در دسترس می باشد	در طی 150-120 روز به سایز 50-40 جهت فروش می رسد
تکنولوژی تکثیر وتولید در طی چندین سال  بدست امده است	میگوهای مولد سالم وعاری ازبیماری( SPFو SPR )موجود است
گونه مقاومی برای شرایط اقلیمی ایران می باشد	تحمل شرایط اقلیمی مختلف (شوری بالا یا پایین ودمای بالا وپایین).
تولید فقط در ایران انجام میشود	امکان افزایش  تولید  در مزرعه

جدول- 2 -  مقایسه   معایب  گونه های اندیکوس و وانامی

میگوی اندیکوس	میگوی وانامی
رشد این گونه کند است	گونه ای است وارداتی وبعضا واردات آن با مشکل مواجه می شود
F.C.R  آن بالاست	در مورد فروش ،قیمت تمام شده و میزان تولید با کشورهایی مثل چین ،تایلند،ویتنام وکشورهای آمریکای لاتین رقابت داریم
بعد از 150-120 روز به سایز 60-50 می رسد	چون از کشور خارجی می آید ممکن است حاوی ویروس های ناشناخته ای باشد
مولد اصلاح ژنتیکی آن در دسترس نیست	درشرایط  بد اقلیمی ممکن است دچار loose shell و      soft shell   شود
تولید آن اقتصادی نیست	قیمت فروش از اندیکوس پایین تر است

جای پای وانامی در هرمزگان باز می شود

در استان  هرمزگان  میگوی ایندیکوس با حداکثر متوسط رشد 12 تا 14 گرم و راندمان تولید کمتر از 2 تن در هکتار  در غیاب غذای استاندارد  و مدیریت نه چندان مناسب   در صد بالایی از پرورش دهندگان استان  و کمبود  لارو در سالجاری  به دلیل عدم برنامه ریزی تولید نتوانست قابلیت های خود را   در مقابل گونه وانامی   با میانگین وزنی 20 گرم در یک دوره 4 ماهه و راندمان تولید نزدیک به 3 تن  نشان دهد و    این فرصت را از ایندیکوس گرفت تا  طی سالجاری گونه وانامی  بالای 27  در صد از سطح زیر کشت را  از آن خود نماید . بدون شک  نتایج مطلوب پرورش   این دوره  ، پرونده پرورش گونه سفید هندی را که مبدا پیداش و گسترش آن هرمزگان بود برای همیشه در ایران مختومه خواهد نمود .  و نام هرمزگان  به عنوان اولین و آخرین  پرورش دهنده  گونه سفید هندی در تاریخ پرورش میگو ی ایران ثبت خواهد شد .

در طی سالجاری  نزدیک به 26.5 میلیون قطعه بچه میگو ی گونه وانامی در سطح 169 هکتار از مزارع میگوی استان ذخیره سازی شده که از سه منبع  شامل لارو تولیدی  استان بوشهر و بچه میگوی تولیدی  حاصل از مولدین وارداتی از هاوایی و مولدین پرورشی استان گلستان  تامین گردید

پرورش میگو در هرمزگان

 در این منطقه وبا توجه به  شوری بالا و شرایط محیطی ، بعد از ا نجام آزمایشی  پرورش گونه های ببری سبز و موزی  که بنابر دلایل خاص خود از چرخه پرورش میگو حذف گردید . پس از آنکه  در سالهای اولیه شکل گیری پرورش میگو در ایران بطور اتفاقی کارشناسان مرکز توسعه آبزیان کلاهی در استخرهای پرورشی خود با میگوی سریع الرشد نسبت به گونه موزی برخوردند موجب تحولی گردید که گونه پرورشی ایران رقم بخورد و گونه سفید هندی بطور وسیع  و تجاری در کشور پرورش داده شود . و  گونه ایندیکوس برای پرورش انتخاب شو د  .

گونه ایندیکوس در شرایط اپتیمم بین 22-21 گرم طی 140-130 روز رشد می کند ولی معمولا در استان هرمزگان  در طی این چند سال رشد این گونه بین 16--12 گرم در 150-120 روز بوده است .  جهت بهبود وضعیت اقتصادی مزرعه افزایش تولید در هکتار و افزایش سایز میگو  اجتناب ناپذیر می باشد. گونه ایندیکوس در زمینه رشد وتراکم پذیری محدودیت دارد. بنابراین جهت رفع این مشکل در گونه ایندیکوس نیاز به مولد سازی و پرورش مولد های با ژنتیک مناسب و عاری از بیماری می باشد که کار مشکلی است که با توجه به افزایش هزینه های تولید وکاهش قیمت جهانی میگو به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشد. بنابراین  به نظر می رسد روشهایی به کار گرفته شود که تولید میگو اقتصادی شود .  جهت تولید اقتصادی بایستی سایز و تولید در هکتار افزایش یابدبرای رسیدن به این هدف لازم است به نکات ذیل توجه شود.

1-  رعایت تقویم زمانی تولید و انتخاب بهترین زمان برای پرورش میگو مد نظر قرار گیرد.  تا در شرایط گرمای شدید (تیرماه) تراکم  زیادی  از میگو در استخرها وجود  نداشته باشد بنابراین به نظر می رسد  از 15 اسفند تا آخر خرداد و اوایل مرداد تا اواخر آبان می تواند زمان مناسبی برای پرورش باشد .  و بمنظور اقتصادی نمودن پرورش میگو   پرورش دو دوره در سال گزینه مناسبی است .

2-گونه هایی  برای پرورش انتخاب شوند که دارای  رشد سریع و تراکم پذیر باشند.که گونه وانامی می تواند در این زمینه انتخاب خوبی باشد.

3- با توجه به شرایط آب وهوایی منطقه برنامه دو کراپ تولید می تواند در دستور کار قرار گیرد.

 4- مدیریت مناسب آب همراه با  نگه داشتن  شرایط مناسب در کف استخر و پارامترهای آب برای میگو لازم است.

5- انتخاب غذای با کیفیت مناسب جهت رشد سریع میگو و کاهش مقدار ضریب غذایی

6- انتخاب بچه میگوی با کیفیت مناسب (ترجیحا SPF  ) از مراکز  تکثیردارای شرایط مناسب  همراه با بسته بندی وحمل ونقل مناسب.

7- مدیریت بهداشت و بیماری مناسب در استخرها جهت جلوگیری از هر گونه تلفات ناشی از بیماری .8- عملیات آزمایشگاهی شامل آنالیز خاک،آب، سلامت میگوو ثبت پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب آزمایشهای میکروبیولوژی وشمارش پلانکتونی به صورت منظم و با برنامه انجام شود.

9- مدیریت نیروی انسانی و  بکارگیری نیروی انسانی  آموزش دیده و با انگیزه 

فاکتور اصلی و مهم که در استان هرمزگان باید مورد توجه قرار گیرد زدودن تفکر استفاده از غذای دستی است که در صورت ادامه ،  میگوی وانامی نیز  به سرنوشت ایندیکوس دچار شده و از بازدهی مطلوب   دور می ماند . کاهش ضریب تبدیل غذایی ، افزایش وزن و راندمان تولید و کوتاه شدن زمان پرورش از فاکتورهایی  است که میتواند  پرورش دهندگان را مجددا" به استفاده از غذا ی استاندارد آشتی دهد .

جدول – 3-  مقایسه  عوامل موثر در تولید بین ایندیکوس ووانامی

شرح	ایندیکوس	وانامی
دوره پرورش	130 الی 150 روز	120 تا 130 روز
سایز	ماکزیمم سایز بین 18-15 گرم	به راحتی به وزن 20 تا 25 گرم می رسد
تراکم	20 تا 25 قطعه در متر مربع بدون هواده	18 الی 20 قطعه در متر مربع بدون هواده
تولید در هکتار	حداکثرتولید 2000 الی 3000 کیلو در هکتار بدون هواده	حداکثر تولید 2500 الی 4000 کیلو در هکتار بدون هواده
حداکثر تولید در هکتار با هوادهی	3000 تا 7000 کیلو در هکتار	5000 الی 10000 کیلو در هکتار
F.C.R	1.3 تا 1.8	1.2 تا1.5
کیفیت غذا و مقدار پروتئین مورد نیاز	بین %42تا%38 پروتئین مورد نیاز آنهم پروتئین حیوانی	بین %35تا%38 پروتئین مورد نیاز آنهم پروتئین گیاهی ومقدار کمی پروتئین حیوانی

جدول – 4- برنامه تولید دو کراپ با گونه وانامی

کراپ اول دوره زمستان وبهار (اسفند،فروردین،اردیبهشت وخرداد))برای وانامی بدون هواده
کراپ دوم  دوره تابستان (مرداد،شهریور،مهر وآبان)برای وانامی بدون هواده
		کراپ اول	کراپ دوم
1	تراکم ذخیره سازی	15 قطعه در هر متر مربع	17 قطعه در هر متر مربع
2	بازماندگی	%75	%75
3	میانگین وزنی برداشت	20گرم	20گرم
4	دوره پرورش	120-100	120-100
5	F.C.R	1.2	1.2
6	تولید در هکتار	2250	2550
7	غذای مصرفی در هکتار	Kg 2700	3060
جمع تولید دو کراپ در هکتار(کیلو)		5760

کلام آخر

با توجه به آنچه که شرح آن در این نوشته آمد و بر حسب قراین و شواهد کشت گونه وانامی در سال بعد شتاب بیشتری خواهد گرفت . هم اکنون تلاش هایی در حال انجام است تا برخی از پرورش دهندگان پر توان با برنامه ریزی قبلی  توافقاتی را با مراکز تکثیر و وارد کنندگان غذا  به انجام رسانند . همانگونه که در جدول  4 آمده است امکان تولید دو دوره به شرط آنکه پرورش دهندگان از قبل با مراکز تکثیر اقدام به عقد قرار داد نمایند و از پانزده اسفند و در یک فرصت زمانی کوتاه  ذخیره سازی را آغاز نمایند و همچنین حداقل  ده روز قبل از ذخیره سازی  بخش اول غذای سفارشی به محل مزرعه حمل شود  دور از انتظار نخواهد بود .  استفاده از غذای مزرعه ساخت با توجیه کاهش هزینه  برای گونه وانامی عملی نیست در صورت تکرار این عمل ،  میگوی پاسفید غربی  نیز به سرنوشتی دچار خواهد شد  که سفید هندی شد .

با اجازه ی  :

B.K.Sahu  گزارش ها و مقالات  ارایه شده درشرکت کشت وصنعت خلیج نایبند  و  سایت میگوی هنگام واقع در استان هرمزگان

میگلی نژاد،  ابراهیم ،  بازبینی پرورش میگو در ایران

وب سایت پژوهشکده میگو ی کشور