مروری برآخرین وضعیت تولید جهانی آبزیان

علی کریمی کارشناس تکثیر و پرورش آبزیان

مقدمه: در حالیکه ذخایرآبزیان  دریایی  به شدت رو به کاهش است لیکن در مقابل آن  تقاضا برای مصرف غذاهای دریایی بطور فزایند های رو به  افزایش  است و این  چرخش ذایقه به سمت مصرف غذاهای دریایی  موجب گردیده است تا عرضه کنندگان این نوع غذاها  به دنبال ایجاد تنوع غذایی باشنند که در نتیجه آن صید و  مصرف  انواع آبزیان نیز بالا رفته است  و این افزایش علاقه بر  سرعت رشد بازار غذاهای دریایی   افزوده   است بطوریکه آبزی پروری به یک صنعت عمده تجاری در تولید غذاهای دریایی تبدیل شده است .غذاهای  تهیه شده از آبزیان از منابع  دریایی و آبزیان آب شیرین  تامین می شود .

مقایسه بین  تولیدات آبزی پروری و صید از دریا

 آخرین آمار رسمی   تولیدات جهانی  که از سوی سازمان خواربار جهانی (فائو) منتشر شده است مربوط به سال 2004 میلادی است که دراین مقاله از آمار همین سال استفاده شده است.

 در حالیکه صید از منابع دریایی رو به کاهش است تولید از طریق ابزی پروری روند افزایشی را طی می کند. از سال 1989 به بعد با فشار بر ذخایر طبیعی، صید از دریا رو به نقصان نهاده و در مقابل آن  از سال 1996 تولید از طریق آبزی پروری افزایش یافته است بطوریکه در حال حاضر از مجموع 156 میلیون تن  تولیدات ابزیان 5/96 میلیون تن و به عبارت دیگر 62% سهم صید از منابع دریایی است و  سهم آبزیان پرورشی نیز 5/59 میلیون تن است که 48% تولید رابه خود اختصاص داده است

سیر تحول  تولیدات آبزی پروری

رشد سالیانه آبزی پروری طی سالهای 1962 تا 1990 رقمی برابر 1/3% بوده است که با رشد آبزی پروری طی سالهای 1992 تا 2004 به عدد 1/7 % رسیده است و سازمان فائو پیش بینی کرده است که با این روند رشد  50 درصد  سهم تولیدات آبزیان در سال 2012 مربوط به آبزیان پرورشی خواهد بود  که تولیدی معادل 90 تا 100 میلیون تن را در سال   به خود اختصاص خواهد داد.

میزان تولید و ارزش هریک از آبزیان  پرورشی گروه بندی شده طی سال 2004

درصد سهم	میزان تولید (تن)	منبع صید
51%	30219472	گونه های دریایی
6%	3392449	گونه های آبهای لب شور
43%	25796523	گونه های آب شیرین
100	59408444	کل

سهم ،میزان و ارزش هر یک از گروههای آبزیان

ارزش هرکیلوبه دلار	درصد ارزش	سهم از کل صید	گونه های آبزیان
42/3	7%	2%	ماهیان دریایی
93/2	12%	5%	ماهیان مهاجر به دریا
03/1	35%	40%	ماهیان آب شیرین
49/0	10%	23%	گیاهان دریایی
74/0	14%	22%	نرم تنان
90/3	20%	6%	سخت پوستان
26/3	2%	1%	سایرآبزیان

ارزش هریک از گونه های آبزیان در غذاهای دریایی

گونه های دریایی                                  35/1 دلاردر هر کیلو                   

             گونه های آبشیرین                               96/0

             سخت پوستان                                     90/3

علی رغم اینکه سهم سخت پوستان از مجموع تولیدات آبزیان 6 در صد است لیکن از نظر ارزش و قیمت 20در صد از ارزش کل را دارا هستند.

کشورهای عمده تولید کننده  آبزیان پرورشی

کشور چین با تولید 3/41 میلیون تن انواع آبزیان پرورشی در راس کشورهای تولید کننده قرار داردو 70در صد تولید جهانی مربوط به این کشور است و 30 در صد از تولیدات خودرا نیز صادر می کند.در رتبه های بعدی کشورهای هند، فیلیپین،اندونزی،ژاپن،ویتنام، تایلند،جمهوری کره،بنگلادش و شیلی قراردارند.

گونه های عمده پرورشی

 از نظر دسته بندی آبزیان عرضه شده به بازار مصرف ، آبزیان پرورشی به 23 گروه عمده تفسیم میشوندکه شامل آبزیان دریایی ( ماهی ،صدف ، میگو، گیاهان دریایی ، نرمتنان و سخت پوستان) و اب شیرین (کپورماهیان،قزل آلا،کیاهان و جلبکها،تیلاپیا)  می باشند

گروه بندی آبزیان پرورشی به ترتیب میزان تولیدجهانی

میزان تولید (تن)	نوع آبزی پرورشی	ردیف
4519701	جلبکهای قهوه ای	1
4429337	اویستر	2
3876868	کپورنقره ای	3
3879292	کپورعلفخوار	4
3387918	کپورمعمولی	5
2860152	صدفها	6
2605107	گیاهان آبزی	7
2101688	کپور سرگنده	8
1949758	کپور کاراس	9
1925082	ماهیان آب شیرین	10
1495744	تیلاپیا	11
1397660	جلبکهای قرمز	12
1386382	میگوی وانامی	13
1244637	ماهی آزاداقیانوسی	14
1126159	اسکالوپ	15
1065191	نرم تنان دریایی	16
761123	کپور هندی	17
721793	میگوی مونودون	18
516869	سیم چینی	19
504876	قزل آلای رنگین کمان	20
415749	خرچنگ چینی	21
238637	مارماهی ژاپنی	22
168650	سوف چینی	23

.رنگ قرمز آبزیان دریایی

رنگ سیاه آبزیان آب شیرین

میزان تولیدات گونه های مختلف آبزیان

گونه های دریایی                           20166521تن

گونه های آب شیرین         23511852تن

گروه بندی آبزیان پرورشی به ترتیب میزان ارزش

اررش هرکیلوبه دلار	ارزش کل	نوع آبزی	ردیف
53/3	4899457	میگوی وانامی	1
25/3	4085052	ماهی آزاداقیانوسی	2
68/4	3376178	میگوی مونودون	3
83./0	3299746	کپورنقره ای	4
97/0	3272177	کپورمعمولی	5
81/0	3149534	کپورعلفخوار	6
61/0	2749837	جلبکهای قهوه ای	7
42/1	2741349	ماهیان آب شیرین	8
66/0	2693147	اویستر	9
78/0	2219537	صدفها	10
5	2079459	خرچنگ چینی	11
86/0	1807357	کپور سرگنده	12
34/3	1687630	قزل آلای رنگین کمان	13
06/1	1584357	تیلاپیا	14
96/0	1418302	اسکالوپ	15
26/1	1371772	کپور کاراس	16
96/0	1338995	جلبکهای قرمز	17
70/6	1129865	سوف چینی	18
41/0	1056946	گیاهان آبزی	19
30/1	990242	کپور هندی	20
14/3	749346	مارماهی ژاپنی	21
15/1	594506	سیم چینی	22
55/0	584576	نرم تنان دریایی	23

در این میان میگو 5 در صد از کل تولیدات آبزیان را به خود اختصاص داده است و از مجموع آبزیان پرورشی سهم میگو 10 در صد می باشد. و در  گروه بندی آبزیان میگو های  پاسفید غربی (وانامی )  و مونودون در رتبه های 13 و 18 جدول قرار می گیرند.  از نطر قیمت و ارزش نیز میگوی وانامی در رتبه اول و میگوی مونودون در رتبه سوم جدول قرار دارد.در واقع 17% ارزش تولیدات آبزی پروری به میگو اختصاص دارد   که 30% کل ارزش تولیدات آبزیان می باشد .

نتیجه گیری:

میزان و ارزش آبزیان

گونه های دریایی 27184128 تن هر کیلو 35/1 دلار

گونه ها آب شیرین 21595239 تن هر کیلو 96/0 دلار

 طی 10سال گذشته آبزی پروری به سرعت رشد کرده و به سوی یک صنعت تجاری به پبش می رود و  در حال حاضر رشد سالیانه آن   1/7 در صد  است یعنی از 20 میلیون تن تولید سال 1992 به 60 میلیون تن در سال 2004 رسیده است.  آبزیان پرورشی دریایی نیز 51 درصد از کل تولیدات آبزیان  را  به خود اختصاص داده اند که  سهم آن بدون احتساب گیاهان و جلبکها   37 در صد می باشد.